نقش احزاب در توسعه سیاسی در فرایند پارلمانی شدن رژیم سیاسی جمهوری اسلامی ایران

توسعه سیاسی به معنای فراهم ساختن زمینه مشارکت سیاسی گروه های مختلف در اداره کشور از مهمترین ویژگی های جوامع توسعه یافته به شمار می آید؛ موضوعی که به یکی از دغدغه های دولتمردان ایرانی نیز طی سالهای اخیر تبدیل گشته است. اهمیت این موضوع برای جامعه ایران به چند دلیل است: -1 ورود ایران به دهه چهارم انقلاب و لزوم جایگزین ساختن مشارکت مبتنی بر مهندسی اجتماعی در عوض مشارکت توده ای -2 افزایش آگاهی سیاسی شهروندان بر اثر گسترش ارتباطات بر اثر انقلاب ارتباطات -3 گسترش طبقه متوسط جدید در ایران از نظر کمی و کیفی و افزایش تقاضا برای مشارکت سیاسی -4 وقوع پدیده جهانی شدن و افزایش احساسات گریز از مرکز در میان گروه های قومی و زبانی. به نظر می رسد یکی از ابزارهای لازم برای تحقق توسعه سیاسی و فراهم ساختن زمینه مشارکت گروه های مختلف در سرنوشت خود احزاب و نهادهای مدنی می باشند. چنین سازمانهایی در جوامع توسعه یافته علاوه بر سازماندهی افکار و آراء در آستانه انتخابات، با فراهم ساختن ارتباط میان مردم و مسئولین نه تنها زمینه مشارکت سیاسی را فراهم می کنند بلکه امکان افزایش کارآمدی نظام سیاسی و تداوم و ثبات سیاسی را فراهم می کنند. در جمهوری اسلامی ایران نیز تحولات ساختاری و جمعیتی همراه با ضرورت افزایش تقاضا برای مشارکت سیاسی سبب گردیده است تا از ده ه 1370 به بعد تلاشهای جدی برای تشکیل احزاب و نهادهای مدنی از سوی گروه های اجتماعی و سیاسی صورت گیرد. اما این تلاشها علیرغم کسب موفقیتهای نسبی با چالشهایی مواجه بوده است که این چالشها از سه ناحیه دولت، مردم و خود نهادهای مدنی بوده است. به نظر می رسد از جانب دولت مهمترین چالش ماهیت رانتیری دولت و تاثیر منفی آن بر مشارکت سیاسی ار طریق مهندسی اجتماعی بوده است، از منظر مردم مهمترین چالش ذهنیت منفی ایرانیان نسبت به موضوع تحزب و از جانب خود نهادهای مدنی نیز رفتار احزاب در قبال رقبای حزبی خود بر اساس سیاست حذف از مهمترین موانع فرا روی فعالیت احزاب و تحقق توسعه سیاسی بوده است. از اینرو به نظر می رسد در شرایط حاضر با توجه به ضرورت افزایش مشارکت سیاسی در ایران و تحقق این مهم تنها با حضوراحزاب و نهادهای مدنی مقابله با چالشهای مطرح شده و نهادینه ساختن فعالیت احزاب و نهادهای مدنی در ایران یک ضرورت باشد.

Keywords:

احزاب , پارلمان , توسعه سیاسی , ساختارحاکمیت , ایران.