امکان سنجی ولایت مادر بر کودک در فقه مذاهب اسلامی و حقوق مدنی

بر طبق نظر لغویون، یکی از معانی ولایت، سرپرستی و اداره ی امور محجور است و از آن جا که خانواده، نخستین و مهم ترین نهاد اجتماعی است؛ برای اداره ی امور آن و تربیت و مراقبت از فرزندان، نیاز به یک سرپرست مقتدر و قوی دارد تا توان بر عهده گرفتن این مسوولیت مهم و سنگین را داشته باشد. بر طبق قوانین ایران، این وظیفه به پدر و در صورت فقدان او به جد پدری و یا وصی آن دو واگذار شده است و مادر، مستقلا0 دارای هیچ سمت ولایت و سرپرستی نسبت به کودک نمی باشد؛ مگر پدر یا جد، او را به عنوان وصی یا قیم خود انتخاب کنند؛ در حالی که امروزه جایگاه بانوان در اجتماعات بشری دگرگون شده است و همین دگرگونی، سبب تغییر رویکرد نسبت به آنان شده است. لذا با توجه به همین تغییر رویکرد، به نظر می رسد باید دیدگاه ها نسبت به زن، به عنوان مادر، مورد بازنگری اساسی قرار گیرد؛ علاوه بر این که با توجه به تاثیر عنصر زمان و مکان در اجتهاد، لازم است تا در برخی شرایط از جمله فقدان یا عدم صلاحیت پدر، مادر، مقدم بر جد و وصی، ولایت و سرپرستی از کودک را بر عهده گیرد. بنابراین در این جا این سوال مطرح است که آیا با توجه به تغییرات عمده ای که در نقش و کارکردهای بانوان در خانواده ها شکل گرفته است، باز هم باید حکم به منحصر بودن ولایت برای پدر نمود یا می توان با بررسی مجدد آرای فقهای مذاهب اسلامی، در برخی شرایط، مادر را نیز ولی و سرپرست کودک دانست لذا با توجه به اهمیت فراوان مساله، در این تحقیق سعی شده تا با نگاهی نو، به بررسی این موضوع از منظر مذاهب اسلامی پرداخته شود

Keywords:

ولایت قهری , مادر , کودک , خانواده , فقه مذاهب