ویژگی های کمی و کیفی مخروط میوه درختان ارس در منطقه گوی نیک جرگلان، استان خراسان شمالی

درخت ارس از دیرباز در بین جوامع محلی مناطق کوهستانی ایران و به ویژه قوم ترکمن ارزش و جایگاه ویژه ای داشته و از آن به عنوان سرپناه، سوخت، ساخت ابزارهای چوبی گوناگون، صنایع دستی و حتی علوفه دامی و... استفاده می کردند. منطقه حفاظت شده گوی نیک جرگلان در ۱۲۰ کیلومتری بجنورد در خراسان شمالی نقش بسیار مهمی در حفظ و نگهداری، زادآوری و احیاء انواع گونه های گیاهی به ویژه درختان ارس دارد. با هدف شناخت بهتر روند احیاء طبیعی این رویشگاه، مطالعه حاضر با عنوان ویژگی های کمی و کیفی مخروط میوه درختان ارس در منطقه گوی نیک جرگلان انجام شد. بدین منظور در محدوده ۲۵۰ هکتار از رویشگاه یاد شده بطور جداگانه تعداد ۱۰ پایه از گونه های J. polycarpos و J. excelsa که دارای ویژگی رویشی تقریبا یکسانی بودند، با فاصله ۱۰۰ متر از یکدیگر انتخاب گردیدند. با قرار دادن فریم یک متر مربعی در ۴ طرف تاج هر درخت (جهات جغرافیایی اصلی)، در داخل آن تعداد مخروط های ماده شمارش و ثبت گردید. همچنین تعداد ۱۰۰۰ مخروط از قسمت های مختلف تاج هر درخت جمع آوری گردید. مخروط ها پس از انتقال به آزمایشگاه ویژگی های کمی و کیفی آنها اندازه گیری و ثبت گردید. یافته های این تحقیق نشان می دهد، گونه J. polycarpus از نظر ویژگی های مخروط میوه با اختلاف معنی داری در شرایط بهتری از گونه J. excelsa قرار دارد. آنالیز داده های میانگین مخروط های ماده در فریم یک متر مربعی در ۴ جهت اصلی تاج درختان ارس در دو گونه با یکدیگر اختلاف معنی داری نشان می دهند؛ به گونه ای که J. polycarpus دارای مخروط های ماده فراوان تری نسبت به J. excelsa در واحد سطح تاج درختان می باشد. در مجموع نتایج این تحقیق گویای آنست که در رویشگاه گوینیگ جرگلان مشابه سایر رویشگاه های ارس کشور، شرایط به نفع گونهJ. polycarpos جهت استقرار طبیعی می باشد و گونهJ. excelsa نیاز به توجه ویژه جهت ماندن در ترکیب پوشش گیاهی منطقه دارد.

Keywords:

ارس کوهی , آرچا , منطقه حفاظت شده , گوینیک , جرگلان