اندیشه مولانا در قلمرو معرفت شناسی

در این مقاله دیدگاه مولانا در باب معرفت شناسی مورد بررسی قرار گرفته است. وی درمثنوی معنوی این مباحث را مورد تحلیل قرار داده که بسیار عمیق و پرمعنا می باشد. مولانا معرفت را در سه سطح حسی، عقلی و شهودی مطرح کرده است و شروع معرفت را از مرحله حس می داند؛ ولی اعتقاد دارد که انسان نباید در این حد متوقف بماند ؛ بلکه باید از آن عبور کند. اهل حس از نظر او بر علم بحثی و تقلیدی تکیه دارند. او عقل را ضد شهوت و اغراض نفسانی می داند و بر این عقیده است که عقل می تواند انسان را از ظلمت و تاریکی نجات دهد؛ البته به شرط آن که عقل جزوی که عقل نارسا است و برای درک حقایق امور کافی نیست به عقل کل پیوند داده شود. عقل مکسبی و علم کسبی از دیدگاه ایشان باید ترقی کند و به علم موهوبی (لدنی) برسد علمی که سرچشمه اش در درون جان است و از اعتبار نمی افتد وی با بحث های گوناگون نشان می دهد که عقل و معرفت عقلانی در مقابل معرفت یقینی و شهودی و اشراق قلبی از اعتبار کمتری برخوردار است و انسان با تکیه صرف به عقل نمی تواند به رستگاری دست یابد. از این رو پس از ذکر مباحثی به بیان و تحلیل اندیشه های مولانا با عنایت به مبحث معرفت شناسی خواهیم پرداخت.

Keywords:

مولانا , عرفان , معرفت شناسی