قاسم صحرایی - استاد، عضو هیات علمی، رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه لرستان
صفر عبدالوند - دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد

ادبیات حماسی، شرح کردارهای پهلوانی، سلحشوری، جوانمردی و جانبازی در راه میهن است. حماسه، فرهنگی بنیادین است که از درون اسطوره زاده می شود، پرورش می یابد و بارور می گردد. شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی حماسه ملی ایران و شناسنامه ملت ایران و گزارش داستان های باستانی و توصیف دلاوری و رشادت های فردی و ملی ایرانیان در بستر اسطوره و تاریخ است. این پژوهش، به روش تاریخی و مراجعه به اسناد معتبر کتابخانه ای، فرماندهی سپاه و آرایش جنگی را در برخی از نبردهای شاهنامه فردوسی مورد بررسی قرار داده است. فرماندهی درشاهنامه با توجه به توانمندی پهلوانان هر منطقه از ایران بزرگ متفاوت بوده اما در سراسر شاهنامه، اعم از دوره پهلوانی یا تاریخی، یک روش واحد گزارش شده است. اگر پادشاه خود، مستقیما در جنگ شرکت نداشته، با نوشتن منشور یا دادن مهر فرماندهی، یکی از پهلوانان خوشنام را به فرماندهی کل سپاه برمی گزیده سپس درفش کاویانی، نماد وحدت ایرانیان را به او می سپرده است. فرمانده کل در شاهنامه عنوان سپهبد دارد. کیخسرو پادشاه آرمانی ایران پس از شکست بزرگ سپاه ایران در اثر فرماندهی نادرست توس، با گودرز و رستم رایزنی کرد و پس از جمع آوری و سامان دهی سپاه شکست خورده با پشتیبانی اهورا مزدا و به انگیزه خونخواهی پدر و برادر، شخصا فرماندهی سپاه را بر عهده گرفت آنگاه با آرایش جنگی مناسب سرزمین توران را به خاک و خون کشید و با شکست افراسیاب تورانی صلح و امنیت را در پهنه ایران زمین گسترانید.

فردوسی، شاهنامه، حماسه، فرماندهی، آرایش جنگی، کیخسرو