حمیدرضا سنایی فر - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری و منطقه ای، دانشگاه تهران
مرجان باقری - مدرس مرکز آموزش علمی کاربردی شهرسازی، نوسازی و بهسازی شهرداری تهران

با توجه به رشد و گسترش فزاینده شهرها در صده گذشته از یکسو و کاهش روابط اجتماعی شهروندان ازسوی دیگر، نظریه مکان سوم در باب ارتقای تعاملات و سرمایه اجتماعی ارائه شده است که به توسعه مکانهایی در برابر خانه به عنوان مکان اول و محیط کار به عنوان مکان دوم تاکید دارد که در آنها افراد بتوانندبه صورت آزادانه اوقات خود را صرف گفتگو و روابط اجتماعی کنند؛ بنابراین هدف اصلی این پژوهش شناسایی انواع مکانهای سوم در ادبیات داخلی و خارجی و همچنین استخراج اصول، معیارها و شاخصهای برنامه ریزی و طراحی این فضاها میباشد. بدین منظور در این پژوهش، با استفاده از روشهای اسنادی و کتابخانهای، با استفاده از منابع متعدد، مهمترین مکانهای سوم در فضای شهری معاصر شناسایی و درنهایت اصول برنامه ریزی و طراحی آنها تدوین گردید. نتایج نشان میدهد که یک مکان سوم باید واجد ویژگیهایی نظیر قابل استفاده برای گروه های مختلف سنی و جنسیتی، امکان برقراری گفتگو، آرامش، دارای استفاده کنندگان ثابت، حس امنیت، احساس آزادی و ناشناس بودن، امکان دیدن دوستان و آشنایان، همجواری با فعالیتهای مرتبط باخوردن و نوشیدن ارزانقیمت، وجود فعالیتهای تفریحی، ساعات بالای قابلاستفاده بودن، مجاورت با مکانهای نشستن، اختلاط با سایر مکانهای سوم، وجود فعالیتهای هنری و مسابقات، دسترس راحت پیاده ودوچرخه، ظاهر ساده، نزدیکی به معابر اصلی، نزدیکی به مرکز شهر، نزدیکی به مراکز تجاری، دسترسی به پارکینگ، شفافیت در نماسازی، واضح و آشکار بودن، پیاده مدار بودن و آسایش محیطی باشد.

مکان سوم، ری اولدنبرگ، تعاملات اجتماعی