مهران سهراب زاده - عضو هیئت علمی دانشگاه کاشان
سیدمعین موسوی سرشت - دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات فرهنگی دانشگاه کاشان

طی دهه های اخیر به موازات تغییرات بنیادین در عرصه های مختلف اجتماعی؛ شاهد دگرگونی عمده در ساختار خانواده ایرانی نیز بوده ایم. گرایشات به نظام قدرت پدرسالار-سنتی- در خانواده و گرایشات نسبت به کاربست فرهنگ مشارکتی در نظام قدرت در خانواده مسئله ایست که ذیل گفتمان کارآمدی نظام خانواده در اجتماع مورد مداقه قرار می گیرد. از این رو در این پژوهش با استفاده از نشانه شناسی گفتمانی به بازنمایی کدهای بکاررفته در سریال های عامه پسند پدرسالار در نیمه اول دهه هفتاد و سریال خانه ما در نیمه دوم دهه هفتاد (پخش شده در رسانه ی ملی) و همچنین مقایسه نتایج گزارش کشوری سنجش ارزش ها و نگرش های ایرانیان در سال های 1394 -موج سوم- و 1382 -موج دوم- حول این موضوع پرداخته شده است. یافته ها حاکی از کدهایی برای تقبیح الگوی سنتی پدرسالارانه و تقویت موقعیت کاربست فرهنگ مشارکتی در نظام قدرت خانواده در دو سریال مورد بررسی قرار گرفته، بوده است که به کنش های مخاطبان در جایگاه ارزش های باوری شکل می دهد. همچنین در مقایسه نتایج سنجش نگرش های ایرانیان در موج دوم و موج سوم؛ جایگاه زن (مادر یا همسر) و نیز فرزندان در نظام قدرت در خانواده بهبود نیافته است اگرچه رویکرد مشارکتی در اتخاذ تصمیمات مهم و نهایی در خانواده تقویت شده است.

فرهنگ مشارکتی، ساختار قدرت خانواده، بازنمایی، نشانه شناسی گفتمانی