بازخوانی اصول، اندیشه ها و نمودهای سنت شهرسازی در عهد صفوی در مرکز تاریخی شهر (نمونه موردی: مرکز شهر رشت)

با توجه به قدمت نسبتا اندک شهر رشت و شکل گیری آن از دوره صفوی به بعد، مسئله مورد مطالعه در این پژوهش، بررسی مرکز تاریخی این شهر در چارچوب اصول، اندیشه ها و نمودهای حاکم بر سنت شهرسازی در عهد صفوی می باشد و دریافتن این سوال که آیا تحولات شهری رشت در عصر صفوی همچون دیگر شهرهای تاریخی، در جهت ضرورت های سیاسی، اجتماعی و تاریخی و با پیروی از روح حاکم بر زمانه خود بوده است و دیگر اینکه قواعد حاکم بر شهرسازی عصر صفوی چگونه در مرکز شهر رشت منعکس شد این پژوهش از روش توصیفی- تحلیلی بهره گرفته است و شیوه گردآوری اطلاعات در آن، کتابخانه ای و میدانی می باشد. مراحل کار در ابتدا شناسایی اصول و اندیشه های شهرسازی در گفتمان سنت شهرسازی در دوره صفوی و سپس مرور تاریخی مراکز تاریخی شهرهای مهم دوره صفوی از جمله تبریز، قزوین، فرح آباد و لاهیجان و تطابق آن اصول با مرکز شهر رشت می باشد. یافته های پژوهش نشان می دهد که تحولات شهرسازی در رشت همچون دیگر شهرهای مهم دوره صفوی در چارچوب نظام سامان یافته ای و با تکیه بر اصولی در جهت مجموعه سازی در مرکز شهر، توجه به محیط زیست و ایجاد فضای سبز، حفظ و گسترش کاربری های مرتبط به تولید کالا، توجه به رون و جهت شهری، توسعه و گسترش شهر قدیمی با حفظ بافت گذشته، توسعه و ساخت شهر بر اساس طرح جامع، ساخت و توسعه مسیرها و شبکه های ارتباط شهری و ایجاد میدانی وسیع در مرکز شهر شکل گرفته است. این اصول در مرکز تاریخی شهر رشت با احداث دارالحکومه، نقاره خانه، کاروانسراها، سبزه میدان و گسترش بازار در مجاورت بقعه ابوجعفر، که گذرهای اصلی درون شهری و شاهراه تجاری برون شهری به آن می رسید، نمود پیدا کرد.

Keywords:

اندیشه های شهرسازی , سنت شهرسازی دوره صفوی , مرکز تاریخی , مرکز شهر رشت