سیدجواد رسولی - رئیس تحقیقات هواشناسی کاربردی استان خراسان رضوی
محمدتقی ناصری پوریزدی - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی

در سال های اخیر مدل سازی عملکرد گیاهان، مورد توجه بسیاری از محققین قرار گرفته شده است. زیرا پیش بینی صحیح عملکرد محصول در مدیریت مناسب سیستم های اقتصادی و زراعی باعث کاهش هزینه های اجرایی می باشد. این تحقیق، به منظور مدل سازی آماری و پیش بینی عملکرد کلزا در شهرستان کاشمر برمبنای5 شاخص هواشناسی کشاورزی و 12 پارامتر اقلیمی در طی دوره سال زراعی 79-78 الی 93-92 انجام شد. تاریخ کاشت بر اساس دمای مطلوب زمان کاشت بر اساس احتمال وقوع 75% به کمک فرمول ویبول تعیین شد. شروع و خاتمه مراحل فنولوژی کلزا ( جوانه زدن، سبز شدن، یک برگی، رزت، ساقه رفتن، گل دادن، غلافبندی و رسیدن) با درجه روز رشد (GDD) معینی برای هر مرحله محاسبه شد. با استفاده از روش همبستگی و تحلیل مدلهای آماری، مدلهای چند متغیره بین عملکرد سالانه کلزا و متغیرهای مستقل (پارامترهای اقلیمی و شاخص های هواشناسی کشاورزی) در طی سالهای زراعی مورد مطالعه برای هر مرحله فنولوژیکی (8 مرحله) و کل فصل رشد کلزا تعیین شد. مدل برتر با توجه به مقادیر ضریب تعیینR2 و جذر میانگین مربعات خطا (RMSE) انتخاب شد. آزمون مدل انتخابی با تخمین عملکرد کلزا برای سال های زراعی 82-1381، 89-1388و 92-1391 که به طور تصادفی انتخاب و در مدل سازی شرکت نداشتند انجام شد. سپس ضریب تصحیح محاسبه و در نهایت مدل پیش بینی عملکرد انتخاب شد. این مدل در دوره رسیدن بر اساس بر اساس مجموع درجه حداکثر مطلق سرعت باد FFabsmax)) با رابطه مثبت و مجموع واحدهای حرارتی آفتابی (HTU) با رابطه منفی بود و 71 درصد تغییرات عملکرد محصول در فصل رشد را نشان می دهند. این معادله در سطح 01/0 معنی دار است.

مدل سازی، کاشمر، شاخص های هواشناسی کشاورزی، مدل های چند متغیره، عملکرد کلزا