کتایون پلاسعیدی - باستان شناس، استاد دانشگاه، رئیس انجمن ایلام شناسی ایران

اقوام باستانی گیلان که بنابر عقاید مذهبی خویش آثار و اشیایی را به همراه مرده در آرامگاه و مقابر دفن می کردند. اشیای فلزی زیادی از قبیل سلاح های مختلف، جام های تزیینی، و ابزار و ادوات و پیکرک های مفرغی که به خوبی نشان از پیشرفت صنایع فلزی آنان دارد را به یادگار گذاشته اند. پیکرک های مفرغی جانوران ، شامل حیواناتی نظیر گاو، گوزن، بز کوهی، قوچ، اسب، پلنگ، گراز و سگ ، پرنده می باشند که البته علاوه بر پیکر کهایی که تمامی بدن حیوان را به طور کامل نمایش میدهند، نمونه های دیگری که فقط قسمتی از بدن حیوان مانند شاخ و یا به عنوان عامل تزیینی در ظروف فلزی یا ادوات و ابزارهای مختلف به کار رفته اند نیز در این آرامگاه ها کشف شده است که در این مقاله تنها در خصوص پیکرک هایی از جنس مفرغ بررسی و پرداخته خواهند شد. حوزه مطالعاتی شامل محوطه های مارلیک، عمارلو، کلورز، املش و نصفی، دیلمان ، سفید رود، رودبار، مریان می باشد. نگارنده در این مقاله علاوه بر معرفی پیکرک های خاص و ویژه ای که از محوطه های یاد شده بدست آمده اند آن ها را با هم مقایسه کرده تا مشخص سازد که آیا هنرمندان این دوران در این منطقه باستانی از یک سنت خاصی جهت پیکره سازی حیوانات استفاده می کردند و یا اینکه متفاوت از هم عمل می کردند. همچنین در پی آن است تا با آمار گیری از تعداد پیکرک های یافت شده از هر محوطه به میزان علاقمندی هنرمندان آن زمان در محوطه های مذکور دست یابد. و نیز دریاید بیشترین علاقمندی برای ساخت پیکرک های حیوانی نسبت به کدام حیوان بوده و در واقع آن را بیشتر ساخته و اعتقادات و باورهایی که نسبت به این حیوانات احتمالا وجود داشته است را بیان خواهد کرد و در ضمن تکنیک های ساخت پیکرک ها و نیز بررسی هنر زیباشناسی آن ها از جمله دستاوردهایی است که در این مقاله ارائه خواهد شد. لازم به توضیح است روش پژوهش بصورت کتابخانه ای و بازدید از اشیاء موزه ای بوده است . از جمله نتایج حاصله می توان به این اشاره داشت که در حدود 135 پیکره حیوانی مورد مطالعه قرار گرفتند و بیشترین پیکره متعلق به پیکره گاوها بوده است ، همچنین مشخص شد که پیکرک های نوع کلورز با ویژگیهای تکنیکی خاصی ساخته شده اند و همچنین نتایج دیگری که بطور مبسوط در مقاله راجب آن ها توضیح داده خواهد شد

پیکر ک، حیوانات، مفرغ، زیباشناسی، گیلان، هزاره اول ق.م