یوسف دیناروند - دانشجوی دکتری باستان شناسی دانشگاه محقق اردبیلی، میراث فرهنگی خوزستان
هادی مهران پور - دانشجوی کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه شیراز

بخش انتهایی هزاره چهارم و ابتدای هزاره سوم پیش از میلاد (حدود 3200 یا 3100 تا 2800 پیش از میلاد) به نام دوره آغاز ایلامی یا شوش III شناخته می شود و مدارک مربوط به آن از لایه های 16 تا b 14 آکروپل و نیز لایه های 18 تا 13 شهر شاهی | بدست آمده که تمایزات مشخصی با ادوار پیش و پس از خود دارد. مشخصه اصلی این دوره در کنار مهرها و سفالهای چندرنگ، گل نوشته هاییست چهار گوش با علائم شمارشی در مرحله اول، و همراه با نشانه های قراردادی پیکتوگرافیک) در مرحله دوم، که بنظر می رسد شکل ابتدایی خط باشند. این گل نوشته ها که علاوه بر شوش از رامهرمز، گودین در کرمانشاه، سیلک در کاشان، تپه سفالین تهران، تپه ازبکی کرج، تپه حصار دامغان، تل ملیان فارس، تپه یحیی کرمان و شهر سوخته در سیستان بدست آمده اند، علیرغم اندک شباهت ظاهری با نمونه های میان رودانی، تفاوت های ساختاری و محتوایی روشنی با آنها دارند و حوزه کاریری آنها کاملا مجزا از یکدیگر است و نشان از یکپارچگی فرهنگی و اقتصادی در جغرافیای فرهنگی ایران از جنوب غرب (دشت شوشان) تا زاگرس مرکزی و جنوبی، بخش های شمالی و جنوبی فلات مرکزی و حتی نواحی شرقی هم مرز با فرهنگ های دره سند دارند. هدف از نگارش این نوشتار نشان دادن چگونگی پیدایش این گل نوشته ها و مراحل اولیه این روند، از اشیاء شمارشی و توپکهای گلی که نخستین تلاش انسان برای ثبت نقل و انتقال کالا بود، تا نخستین نمونه ها در دوره شوش II، منشا آنها، و نحوه پراکندگی شان در حاشیه و درون فلات ایران است

آغاز ایلامی، دشت شوشان، فلات مرکزی، گل نوشته، شوش III