نرگس ذاکرجعفری - دانشیار گروه موسیقی، دانشگاه گیلان،

هدف از انجام تحقیق حاضر، مطالعه ی سیر تحولات ساز عود از زمان ظهور تا افول این ساز در فرهنگ موسیقایی ایران است. در این راستا تحولات انجام شده بر روی این ساز از جنبه های مختلف ریخت شناسانه، وسعت صوتی و جنبه های اکوستیکی، روش های اجرا و تکنیک های نوازندگی، چگونگی همنشینی با سازهای دیگر مورد تحلیل قرار می گیرد. این ساز با عنوان بربت از دوره ی ساسانی شکوفا شد و پس از اسلام با عنوان عود در سرزمین های مختلف اسلامی اشاعه یافت و در موسیقی ایران نیز تا اواخر عصر صفوی رواج داشت. از جمله تغییرات ریخت شناسانه ای که بعد از اسلام بر روی بریت ساسانی انجام شد می توان به افزایش حجم کاسه، کوتاه شدن دسته، افزایش تعداد زه ها اشاره کرد. همچنین بعد از اسلام عود در اندازه های مختلف ساخته می شد و انواع مختلف عود، گاهی با اسامی دیگر نیز نامیده می شدند. افزایش زه ها، بر روی وسعت صوتی ساز تاثیر گذار بود و عودهای پس از اسلام دارای وسعت صوتی بیشتری نسبت به بربت عصر ساسانی بودند. بدیهی است که هم تغییرات ریخت شناسانه و هم افزایش زهها، تحولاتی بر جنبه های اکوستیکی ساز به دنبال داشته است. از نتایج دیگری که در تحقیق حاضر به دست آمده، تغییرات در همنوازی ها است. بربت ساسانی در اسناد موجود صرفا با یک ساز دیگر همنوازی می کرده است. در موسیقی پس از اسلام شمار ساز هایی که با ساز عود همنوازی می کرده به چندین ساز افزایش یافته اند

بربت، عود، موسیقی عصر ساسانی، موسیقی دوره اسلامی، ساز شناسی، تاریخ موسیقی