زهرا فروغی نیک - دانش آموخته ارشد باستان شناسی موسسه غیرانتفاعی گلستان

شهرستان الشتر با مساحت 1492 / 9 کیلومتر مربع دارای دو بخش و شش دهستان در شمال استان لرستان و با موقعیت جغرافیایی محصور در رشته کوهها و برخورداری از شرایط اقلیمی مناسب و نیز همجواری با شهرهای مهم باستانی شاپورخواست، نهاوند و کرمانشاهان از دیرباز تاکنون محل استقرار دوره های مختلف فرهنگی خصوصا دوران میانه اسلامی بوده است. مهمترین این استقرارها متعلق به خاندان آل برسق تحت تابعه سلجوقیان قرن 5 و 6 هجری است که این منطقه را تختگاه سیاسی خود ساختند. بررسی های باستان شناختی تاکنون بر روی 4 دهستان از مجموع 6 دهستان های این شهرستان صورت گرفته از این رو با توجه به ناکافی بودن مطالعات انجام شده و به منظور شناسایی محوطه های دوره اسلامی که عمده ترین آنها قرون میانه اسلامی است، به بررسی محوطه های باستانی دهستان های فیروزآباد و دوآب اقدام شده و نهایتا از مجموع 78 محوطه باستانی شناسایی شده، 25 محوطه شامل 5 قبرستان و 20 تپه و محوطه مربوط به قرون میانه اسلامی مورد بررسی قرار گرفت. مواد فرهنگی بدست آمده شامل سنگ قبرهایی خاص با شکل مستطیل و چهار گوی برآمده بر چهار گوشه بود که بردممی نامیده میشوند و خاص خاندان آل برسق هستند، مزین به خط کوفی و تزیینات خطوط هندسی زیگزاگی و نقوش گیاهی مخصوصا گل پیچک در حاشیه، متعلق به امیران و سپهسالاران این خاندان بودند. دیگر ماده فرهنگی، سفال های اوایل اسلامی با خمیره نخودی و پخت کامل و چرخساز، تزینیات نقوش کنده شانه ای و خطوط موازی و ردیفهای کوتاه عمودی و نقطه سوزنی و نیز سفال میانه اسلامی شامل سفال لعابدار تک رنگ فیروزه ای و سبز، سفال نقش کنده زیر لعاب قهوه ای و سفید (اسگرافیتو) و نقوش استامپی است

الشتر - لرستان - آل برسق - قرون میانه اسلامی - بردممکی