مهران کاکاوند - کارشناسی ارشد باستان شناسی، دانشگاه هنر اصفهان

در سرزمین میان رودان در مراحل مختلف فرهنگی، برخی از پادشاهان برای آن که نتایج جنگ ها و پیروزی های خود را ثبت و ضبط کنند، آن را در غالب نقوش برجسته بر روی تکه سنگ هایی به نمایش می گذاشته اند. این سنگ ها را که از آن ها تحت عنوان سنگ های یادبود نام می بریم، می توانست بر دیواره یک بنا، کاخ و یا سنگ های یک تکه در چند وجه به تصویر کشیده شود. از آن جمله می توان به سنگ یادمانی معروف کرکس( 2450ق.م) که یادبودی است از دوران سومر و پیروزی حاکم لاگاش آناتوم، در برابر انسی(حاکم) اوما، که به دلیل مالکیت بیشتر بر روی زمین های کشاورزی عموما با یکدیگر در نزاع بودند، و یا به سنگ یادمان پیروزی نارامسین، پادشاه اکد (2254 -2218ق.م) در برابر اقوامی موسوم به لولوبی ها اشاره کرد. می توان با مطالعه و بررسی کتیبه های نوشته شده بر روی استل ها و تحلیل سبک های به کار رفته در تصویر پردازی صحنه ها، نکات مهمی را از تاریخ گذشته، افکار، عقاید و اتفاقات پیش آمده برای مردمان در آن دوره فرهنگی، به دست آورد. با این کار می توان برداشت مناسبی داشت، از این که در دوره های مختلف حکومتی، عناصر و سبک های به کار رفته در این گونه سنگ های یادبود، متفاوت بوده اند. در ادامه به بررسی چگونگی ایفای نقش کارکرد سنگ یادبود کر کس و نارامسین در یک فرآیند مطالعه تطبیقی در دو دوره سومری و اکدی پرداخته خواهد شد. و این که چه تشابهات و تفاوت هایی را می توان در گذر از دوره سومر به دوره اکد در فرهنگ ساخت سنگ های یادبود و تاثیرات آن دو بر یکدیگر مشاهده نمود.

سنگ یادبود، سومر، اکد