مقایسه پوشش خدابانوان در هنرهای باستانی؛ مطالعه موردی: آناهیتای اوستایی و آتنای آکروپولیسی

هردوت و هرتسفلد، به شکلی غیر مستقیم، این احتمال را بیان کردند که هنرمندان هخامنشی در تجسم انسانی ایزدبانوان شان متاثر از تندیس های یونانی بوده اند. همچنین برخی پژوهشگران بر این باورند که آناهیتا از جهت خویشکاری، همانندی هایی با آفرودیت یونانی دارد؛ اما آنچه مجسمه های بر جای مانده از آفرودیتی می نمایانند، زنی نیمه برهنه یا برهنه است. در حالیکه توصیفهای تندیس وار آناهیتا در اوستا (به دلیل عدم دسترسی گسترده به تندیس های آناهیتا در پرستشگاه های هخامنشی، به اوستا استناد کرده ایم.) زنی را با لباس های فاخر و زیورآلات نفیس متجسم می سازد. بنابراین نمی توان پذیرفت پیکرتراش ایرانی، ملهم از تندیس افرودیتی، هنرآفرینی کرده باشد. اکنون این پرسش برمی آید، توصیف آناهیتا از جهت دیداری (جدا از صفات) به شمایل کدام خدای بانوی یونانی نزدیک تر است برای یافتن پاسخ در ابتدا از خلال اوستا، تجسم انسانی و خویش کاری های آناهیتا بیان گردید. سپس با استناد به منابع تاریخی، آشنایی ایرانیان با پیکره آتنا در خلال نبردهای ایران و یونان محرز شد. آتنا، الهه حامی شهروندان، بزرگان و جنگاوران در بسیاری از شهرهای بزرگ یونان بود؛ وظیفه ای که به گواه اوستا، آناهیتا نیز آن را بر عهده داشت. مقایسه آتنای فیدیاس با آناهیتای اوستا، نشان می دهد تجسم دو ایزدبانو در حالت بدن و نمایش دستها، زیور آلات، پوشش سر، شکل جامه، شیوه نمایش اندام و پای افزارها شباهت ها دارند. این پژوهش بر اساس داده ها و تحلیلی کیفی شکل گرفته، و به روش تطبیق همزمانی با تکیه بر استاد تاریخی و آثار هنری ایران هخامنشی و یونان هم دوره اش (گردآوری کتابخانه ای) می کوشد پیوستگی های هنری دو کشور را از منظری تازه و به شکلی موردی نشان دهد.

Keywords:

هنر ایران هخامنشی , هنر یونان باستان , پیکر تراشی , آناهیتا , آتنا