راحله کولابادی - دانش آموخته دکتری باستان شناسی دانشگاه تربیت مدرس
مرتضی عطایی - استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه مازندران

از دیرباز در فرهنگ های مختلف، خدا خدابانوی ماه دارای اهمیت مذهبی بوده است و معمولا نشان هلال ماه به عنوان یکی از شاخص ترین نمادهای وی شناخته می شود. در دیانت زرتشتی، ماه خدایی نرینه است که هفتمین پشت اوستا و دوازدهمین روز ماه به وی اختصاص یافته است. باوجود پیشینه قداست ماه در میان ایرانیان باستان و به ویژه پیروان آیین زرتشتی، شان و منزلت ماه آن گونه که شایسته است مورد مطالعه قرار نگرفته است. نوشتار پیش رو، بر بررسی جایگاه و شمایل نگاری این ایزد در دوره ساسانی متمرکز شده است تا مقام و جایگاه وی در این دوره تاریخی که اوج شکوفایی آیین زرتشتی است روشن شود. تردیدی نیست که دستیابی به این مهم در سایه مطالعه منابع مکتوب به ویژه متون پهلوی و شواهد باستان شناختی امکان پذیر است. نتایج به دست آمده نشان از آن دارد که در متون سریانی از ماه به عنوان یکی از خدایان مورد پرستش شهریاران ساسانی یاد شده است. در نامهای شخصی این دوران، شمار نام های ترکیب شده با نام این ایزد نسبتا فراوان است و تصویر انسانی ماه در یک مهر در شمایل ایزدی گردونه سوار قابل - شناسایی است

ایزد ماه، هلال ماه، گردونه ایزدی، دیانت زرتشتی، هنر ساسانی