مهسا شرامه - دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان شناسی غیرانتفاعی مارلیک
صدیقه قاجاریه یخاری باشی - دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان شناسی غیرانتفاعی مارلیک

در هزاره سوم ق.م با آغاز شهرنشینی و تخصصی شدن حرفه ها، افزایش تقاضا و تولید مازاد مسیرهای تجاری جدیدی شکل گرفت و پیشرفت در الگوی تجارت از راه خشکی به راههای تجاری نو ظهور تغییر یافت، سازماندهی شدن محورهای مواصلاتی و مسیر های تجاری در جهت گسترش تجارت، به تدریج سبب شکل گیری مسیرهای دریایی و به طبع آن تجارت دریایی در سواحل شمالی دریایی مکران و مناطق جنوبی خلیج فارس گردید. پژوهش های باستان شناسی در سواحل فارس نشانگر ارتباطات بین المللی نواحی همچون اقیانوس هند، سواحل خلیج فارس و دریای مکران است. این مراکز توزیع چندگانه جزء دریافت کنندگان و ارسال کنندگان کالاهایی به شمار می رفتند که مناطق جنوب شرق و جنوب غرب ایران در توسعه تجاری خود از آن سود می جستند. در هزاره سوم ق.م مراکز اصلی و مرکزی با استفاده از راههای دریایی طیف گسترده از کالاهای گرانبها، نخبگان محلی، نیروی کار و سبک های صنعتی و هنری خود را در زمینه های بین المللی بین جوامع اولیه شهری پراکنده می ساختند. به طوری که نخبگان و صنعتگران محلی در نقاط مختلف به تولید کالاهای بومی و محلی و توزیع آنها در سطوح محلی، منطقه ای و فرا منطقه ای پرداختند که این ادعا با توجه به ارتباطات مناطقی همچون تاروت، دیلمون، فیلکه و ... در مسیر تجارت دریایی بین النهرین به دره سند و داد و ستد کالاها و محصولات محوطه های جنوب شرق و غرب ایران در تجارت دریایی مناطق یاد شده و محورهای مواصلاتی جنوب شرق و غرب فلات به بین النهرین ثابت گردیده است این پژوهش در نظر دارد در بازه زمانی هزاره سوم ق.م چگونگی ارتباط و نوع کالاهای فرهنگی و تولیدات اقتصادی مشترک در سواحل سند، مکران و خلیج فارس با جنوب شرق وغرب فلات ایران و تاثیر نقش تولیدات مناطق دریایی و خشکی در روند توسعه تجاری این جوامع با جوامع همجوار همچون بین النهرین مورد بررسی قرار دهد

هزاره سوم، تجارت دریایی، سند، مکران، خلیج پارس، جنوب شرق و غرب