رامین پورسعید - هیئت علمی گروه حقوق دانشگاه پیام نور البرز
پیمان قنبری - دانشجوی دکترای حقوق خصوصی

فناوری قنات که از ابداعات ایرانیان و مناسب سرزمین های کم آب است، با حفظ حریم و مدیریت صحیح، سبب کنترل خشکسالی و استفاده بهینه آب، حتی در زمینه های کشاورزی و صنعتی خواهد شد. ساختار قنات به حفظ محیط زیست کمک شایانی می کند. بدون تردید جهت آینده نگری این فناوری شگفت انگیز و کهن بومی، تنظیم قواعد حقوقی و مدیریت حمایتی دولت، ضروری به نظر می رسد. این مقاله به بررسی مبانی مسئولیت مدنی دولت در نگهداری و مدیریت قنات پرداخته، از منظر فقه امامیه و حقوق بین الملل و به واسطه قواعدی همچون اتلاف، لاضرر، حق بر محیط زیست سالم و حق دسترسی به منابع آبی سالم، دولت رادر زمینه های مرتبط، مسئول می داند. همچنین با احراز این مسئولیت و با کوتاهی در مدیریت منابع آبی زیرزمینی به ویژه قنات - به عنوان میراث ماندگار این حوزه- می توان به ضمانت اجراهایی نظیر جبران خسارت کشاورزان، توسط دولت حکم کرد. قواعد فوق الاشعار می توانند مبنایی برای مسئولیت سیاسی دولت تا حد استیضاح نیز قرار گیرند.

قنات، مسئولیت مدنی، دولت، جبران خسارت