بررسی تنوع ژنتیکی چندین ژنوتیپ خرما و نهال های حاصل ازکشت بافت آن ها

نخل خرما (Phoenix dactylifera L.) گیاهی تک لپه، دو پایه و با عمر طولانی است که از نظر اقتصادی از اهمیت بالایی در کشور ایران برخوردار است. تکثیر با پاجوش به کندی انجام شده و با مشکلاتی نظیر تعداد محدود پاجوش و زمان نسبتا طولانی جهت ثمردهی روبرو است ولی امروزه از روش های دیگر تکثیر از جمله کشت بافت استفاده می شود. هدف این پژوهش بررسی میزان تنوع ژنتیکی 10 ژنوتیپ خرما (خلاص، ابونارنجا، کوش زاباد، فردماده، ابومعان، نبات سیف، اشرسی، برحی، پیارم و مجول) حاصل از کشت بافت بوده که در ایستگاه تحقیقات کشاورزی عزیزآباد بم در قالب طرح بلوک کامل تصادفی مورد ارزیابی قرار گرفت. از 10 ترکیب پرایمری نشانگر AFLP جهت بررسی تنوع ژنتیکی استفاده شد. تعداد 10 ترکیب پرایمری AFLP در30 ژنوتیپ خرما 377 باند چند شکل ایجاد کرد. تجزیه کلاستر بر اساس روش UPGMA نشان داد که 30 ژنوتیپ خرما به 8 گروه تقسیم شدند. ژنوتیپ های خلاص1، خلاص2، خلاص3، ابونارنجا3، کوش زاباد3، فرد ماده1، فرد ماده 2، ابومعان 1، ابومعان 2، ابومعان 3، نبات سیف1، نبات سیف3، اشرسی2، پیارم2، پیارم3 و مجول1 همگی در گروه یک، ژنوتیپ های ابونارنجا1، ابونارنجا2 و کوش زاباد1 در گروه دوم، ژنوتیپ های کوش زاباد2، نبات سیف2، اشرسی1، اشرسی3 و مجول2 در گروه سوم، ژنوتیپ های برحی2 و برحی3 در گروه دیگری و ژنوتیپ های فرد ماده3، برحی1، پیارم1 و مجول3 هر کدام به تنهایی در یک گروه جداگانه قرار گرفتند. همچنین نتایج تجزیه کلاستر بیانگر تنوع و ناپایداری ژنتیکی در بین نهال-های حاصل از کشت بافت در اغلب ژنوتیپ های خرما است. بر این اساس نهال های حاصل از کشت بافت ژنوتیپ خلاص و ژنوتیپ ابومعان در تجزیه کلاستر در یک گروه و کمترین تنوع را نشان دادند و همچنین نهال های حاصل از کشت بافت ژنوتیپ مجول و ژنوتیپ کوش زاباد در گروه های جدا از هم بیشترین تنوع را داشتند. بر اساس نتایج تجزیه به مولفه ای اصلی نهال های حاصل از کشت بافت ژنوتیپ مجول و ژنوتیپ فردماده و ژنوتیپ ابونارنجا و ژنوتیپ نبات-سیف و ژنوتیپ کوش زاباد بیشترین فاصله را از یکدیگر در بای پلات نشان دادند. همچنین نهال های حاصل از کشت بافت ژنوتیپ خلاص و ژنوتیپ ابومعان و ژنوتیپ پیارم کمترین فاصله را از یکدیگر در بای پلات داشتند.

Keywords:

تنوع ژنتیکی , خرما , کشت بافت , نشانگر AFLP