سیر تطور نسخه ها و روایت های خاله سوسکه

خاله سوسکه یکی از ماندگارترین و دوست داشتنی ترین قصه های ایرانیان است که برای سالها دهان به دهان چرخیده، خرد و کلان آن را برای یکدیگر زمزمه کرده اند؛ دستکم طی 120 سال گذشته، حضوری مستمر در ادبیات مکتوب و شفاهی داشته است. مقالهی حاضر تلاش دارد، با کنار هم قرار دادن آثار و اسناد موجود از این متن، زمینه ای برای مقایسه و پژوهش تطبیقی در نسخه ها و روایت های این اثر فراهم آورد و سیر تطور تاریخی این قصه/متل را به ایجاز و اجمال نشان دهد. از این رو، پیش از ورود به این مباحث مهم، مجموعه روایتها و نسخه های موجود از این متل/قصه را به ترتیب تاریخی در کنار یکدیگر قرار داده است تا الگوی شماتیک موجود از این متل/قصه را با همه فراز و فرودها و نیکی و نقصانها پیش روی محققان بگذارد. این مقاله نشان میدهد اگرچه اسناد موجود سابقهی تاریخی این اثر را به دوران قاجار میرسانند، اما تحقیقاتی که تاکنون انجام شده، برای قضاوت درست درباره سابقه دقیق تاریخی این اثر کافی نیست. به ویژه اینکه درباره ی سیر تطور شفاهی این اثر، تاکنون پژوهشی انجام نشده است.

Keywords:

خاله سوسکه , قصه , متل , روایت , تطور