آمنه عالی - استادیار دانشگاه علامه طباطبائی
حسن علی نژاد - دانش آموخته دکتری ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی

هدف از این پژوهش تبیین ظرفیت های ادبیات کودک از طریق تحلیل محاکات گفتار شخصیت ها با انگیزش واقعگرایانه در داستان صدرجهان و فقیه از دفتر ششم مثنوی است. گفتار مستقیم (DS) یکی از شیوههای بازنمایی گفتار و معرفی غیرمستقیم شخصیتهاست که نگرش، داوری و مشخصه های زبانی شخصیتها را آشکار میکند. راوی از طریق گفتار مستقیم روایت خود را مستند، واقعگرا و باورپذیر میکند. در بازنمایی گفتار مستقیم داستان مثنوی، نحو، سبک، اصطلاحات و شاخص، وصف و وجهیت کلام منسوب به شخصیت بازنمایی شده است؛ بنابراین راوی از این طریق سخنانی را از زبان شخصیت ها نقل میکند که گاه نمیخواهد آن سخنان به راوی منتسب شود. از این رو هر اندازه روایت و شخصیت ها واقع گرایانه جلوه کنند برای کودک باورپذیرتر و جذاب تر می شوند. راوی از طریق بازنمایی گفتار شخصیتها متناسب با موضع بلاغی (رتوریکی) خود، رویداد یا شخصیتی را مهم، برجسته و محوری و یا بالعکس آن را غیر مهم و فرعی نشان داده است. انگیزش واقع گرایی و به تبع باورپذیری دو معیار اساسی در بازنویسی ادبیات کودک اند که در این داستان مثنوی از طریق محاکات مستقیم گفتار شخصیتها بازنمایی شده اند.

ادبیات کودک، بازنمایی گفتار مستقیم DS، صدرجهان و فقیه ، مثنوی مولوی.