ارزیابی و پهنه بندی شدت فرسایش و تولید رسوب با استفاده از مدل MPSIAC (مطالعه مورد حوضه آبخیزگرمی چای در استان اردبیل)

برآورد فرسایش خاک و رسوب در حوضه های آبخیز بدون آمار رسوب سنجی یکی از مسائل اساسی حوضه های آبخیز بوده و ضرورت استفاده از روش های تجربی جهت بکارگیری نتایج و اطلاعات بدست آمده، برای برنامه ریزی مدیریتی امری اجتناب ناپذیری است.در این زمینه، بر اساس نتایج پژوهش های انجام شده در ایران، مدل PSIAC اصلاح شده از جمله مدل های برآورد تولید رسوب به شمار می آید که در ارزیابی فرسایش و رسوب حوضه های آبخیز فاقد آمار و اطلاعات از دقت نسبتا خوبی برخوردار است. با توجه به نتایج به دست آمده، از این مدل بیشتر از سایر مدل ها، برای مطالعه و بررسی فرسایش خاک و تولید رسوب در طرح های منابع طبیعی و آبخیزداری استفاد شده است. در این پژوهش، در ابتدای کار با به کارگیری نقشه های توپوگرافی، حوضه آبخیز گرمی چای به واحدهای هیدرولوژیکی کوچک تفکیک و تقسیم شد. با استفاده از سایر لایه های مطالعاتی حوضه، و به ویژه عکسهای هوائی و انجام عملیات صحرائی اقدام به بررسی پارامترهای نه گانه مدل MPSIAC در سطح هریک از زیرحوضه ها و تعیین درجه رسودهی R و نهایتا محاسبه و برآورد میزان فرسایش و تولید رسوب در آن ها وکل حوضه شد. نتایج بررسی ها نشان داد که مقدارکل وزن مواد رسوبی ناشی از فرسایش، از سطح حوضه در سال برابر 92100/1024 تن است. در این میان زیر حوضه های G,F با مساحت 14/8 درصد از کل حوضه بیش از 25 درصد کل رسوب تولیدی حوضه را به خود اختصاص داده اند. همچنین نتایح بررسی شدت فرسایش و تولید رسوب در زیرحوضه ها نشان می دهد که میزان فرسایش و تولید رسوب در بیش از 57 درصد زیرحوضه ها 1/5 برابر بیشتر از میانگین کل رسوب تولیدی حوضه آبخیز 496/229 تن در کیلومتر مربع در سال در واحد سطح است. لذا گرچه کل حوضه آبخیز گرمی چای ازنظرجدول طبقه بندی طبقات فرسایشی مدل، در طبقه فرسایشی متوسط قرار دارد ولی به دلیل اختلاف فاحش شدت فرسایش و تولید رسوب در سطح زیر حوضه های آن، می توان سه طبقه فرسایش زیاد ، متوسط و کم در آن تعیین و مشخص کرد

Keywords:

پهنه بندی , تولید رسوب , حوضه گرمیچای , مدل MPSIAC