بررسی و مقایسه آستانه شروع رواناب در اقالیم مختلف ایران

تعیین آستانه شروع رواناب پیش نیاز برآوردهای دقیق تر سیل طراحی و تخمین پتانسیل تولید سیل است و اطلاع از میزان آن می تواند منجر به مدیریت بهینه منابع آب حوضه شود. آستانه شروع رواناب تابع پارامترهای مختلف هیدرولوژیکی، اقلیمی، فیزیوگرافی، زمین شناسی، خاک شناسی، پوشش گیاهی و رطوبت اولیه می باشد. آستانه شروع رواناب در حوضه های بزرگ با استفاده از اطلاعات بارندگی و اطلاعات جریان ثبت شده توسط ایستگاه های هیدرومتری تعیین می شود. برای انجام این تحقیق، ابتدا با استفاده از بارش متوسط سالانه و نقشه مناطق همگن اقلیمی کشور تهیه شد. سپس با بررسی داده های دبی روزانه ایستگاه های هیدرومتری موجود در منطقه، تعداد حداقل 30 ایستگاه با آمار مناسب و دوره مشترک آماری انتخاب شد. اطلاعات دبی جریان ایستگاه های هیدرومتری در سطح استان بازسازی شده و سال های آماری به 15 سال تطویل شد. با استفاده از نقشه توپوگرافی با مقیاس 1:50000 و تعیین موقعیت ایستگاه ها، محدوده مورد پژوهش و هر کدام از زیرحوضه ها مشخص و پارامترهای اولیه حوضه با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی، استخراج شد. آستانه شروع رواناب با استفاده از مدل شبیه ساز بارش رواناب AWBM و پس از واسنجی و بدست آوردن پارامتر های بهینه مدل شبیه سازی شد. پهنه بندی حوزه های آبخیز بر اساس مقادیر بدست آمده از مدل انجام و درصد پوشش سطحی حوضه ها با توجه به میزان آستانه شروع رواناب برای مناطق مختلف اقلیمی محاسبه شد. سپس نتایج مورد بررسی، مقایسه و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که در هر سه منطقه اقلیمی تقریبا نیمی از حوضه ها دارای آستانه رواناب در طبقه 5-0 میلی متر است و دارای پتانسیل تبدیل بارش به رواناب و تولید سیل می باشند. این نتایج بدین صورت قابل تحلیل است که با توجه به اینکه این شبیه سازی ها در حوضه های دارای آمار که عمدتا در مناطق کوهستانی و در سراب رود ها واقع شده است، صورت گرفته است. لذا اکثر حوضه ها پتانسیل بالای تبدیل بارش به رواناب را از خود به نمایش گذاشته اند.

Keywords:

آستانه رواناب , سیل خیزی , شبیه سازی , مناطق اقلیمی , نفوذپذیری ,