کورش کمالی - مربی پژوهشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گیلان، سازمان تحقیقات ، آموزش و ترویج کشاورزی
محمدحسین مهدیان - استاد پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات ، آموزش و ترویج کشاورزی

پخش سیلاب و رسوب گذاری در سطح خاک با توجه به کیفیت و کمیت املاح که بوسیله سیل حمل می شوند می تواند موجب تغییراتی در خاک گردد. این تغییرات شامل طیف وسیعی از خصوصیات خاک در سطح یا عمق خاک می تواند باشد. بررسی روند این تغییرات و اندازه گیری پاره ای از متغیرهای خاک در طول زمان، تاثیر پخش سیلاب را بر کیفیت خاک مشخص می نماید. هدف از اجرای این پژوهش تعیین تغییرات خصوصیات شیمیایی خاک در شبکه های پخش سیلاب می باشد. برای این کار، نمونه برداری به روش سیستماتیک – تصادفی و با شبکه بندی نوارها از سه نوار اول سیلگیری شده 13 ایستگاه منتخب پخش سیلاب در سراسر کشور انجام و برخی شاخص های شیمیایی خاک همچون اسیدیته، میزان آهک، گچ، یون های کلسیم، منیزیم، سدیم، پتاسیم، کلر، سولفات، کربنات، بی کربنات و نسبت جذب سدیم ناشی از پخش سیلاب اندازه گیری شد. برایمقایسه میانگین ها، به دلیل عدم توزیع نرمال داده ها از آزمون ناپارامتری استفاده شد. همچنین، به منظور دستیابی به اهداف مورد نظر و آنالیز صحیح داده های جمع آوری شده، مبادرت به گروه بندی ایستگاه ها شد. بدین منظور، با استفاده از آنالیز خوشه ای، میانگین ویژگی های فیزیک و شیمیایی خاک، ایستگاه های منتخب در سه دسته قرار گرفت. بررسی نتایج بدست آمده نشان داد که تغییرات شاخص های شیمیایی در نوارهای پخش و اعماق خاک در سال های مختلف دارای تغییرات نامنظم و همچنین بین گروه های سه گانه ایستگاه ها نیز تا حدی متفاوت بوده است. به نظر می رسد این موضوع می تواند متاثر از عوامل مختلفی از جمله متفاوت بودن کمیت و کیفیت سیلاب منحرف شده، متفاوت بودن بسترعرصه های پخش سیلاب و عدم یکنواختی پخش سیلاب بر روی عرصه ها باشد

پخش سیلاب، رسوب، ویژگی های شیمیایی