مظفر چشمه سهرابی - دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه اصفهان
میترا باغ جنتی - دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه اصفهان،
محمد ربانی خوراسگانی - استاد، گروه زیست شناسی، دانشگاه اصفهان

بیان مسئله: حوزه موضوعی زنبور عسل، از زمینه های تحقیقاتی بین رشته ای کشاورزی، بیولوژی، بیوشیمی، ژنتیک، پزشکی، تغذیه، و برخی علوم دیگر است. علیرغم مطالعات متعددی که درباره زنبور عسل در حوزه های مختلف انجام شده، ولی مطالعه ای که به بررسی کم و کیف این تحقیقات از جهات مختلف پرداخته باشد، یافت نمی شود. لذا، مقاله حاضر درصدد تعیین وضعیت انتشارات ایران به نسبت سایر کشورها در این حوزه و همچنین تعیین جبهه های پژوهشی آن است. هدف پژوهش: هدف اصلی این تحقیق تعیین وضعیت انتشارات علمی حوزه موضوعی زنبور عسل در ایران و جهان و شناسایی جبهه های پژوهشی جدید این حوزه است. روش و چگونگی انجام پژوهش: پژوهش حاضر از نوع علم سنجی است که با رویکردی پیمایشی به بررسی انتشارات علمی ایران و جهان در پایگاه استنادی اسکوپوس طی سال های 1845 تا 2018 میلادی می پردازد. جامعه پژوهش را 10456 مدرک تشکیل می دهد. یافته ها و نتیجه گیری: در میان کشورهایی که در این حوزه مشغول به فعالیت علمی هستند، سه کشور برتر به ترتیب ایالات متحده آمریکا با 3702 مقاله، آلمان با 886 مقاله و انگلستان با 622 مقاله و کشور ایران با 250 مقاله در رتبه بیستم قرار دارد. کشور ایران در سال 2011 با 41 مقاله پرکارترین سال را داشته است و بعد از آن سیر نزولی طی کرده است. از طرفی، دانشگاه تهران با 49 مقاله پرکارترین موسسه ایرانی و ت. نیکنام با 26 مقاله پرکارترین نویسنده ایرانی در پایگاه اسکوپوس هستند. حیطه های موضوعی علوم کشاورزی و بیولوژی با 6648 مقاله و بیوشیمی، ژنتیک و بیولوژی مولکولی با 2302 مقاله و پزشکی با 1401 مقاله سه حوزه برتر در این پایگاه بودند. دانش و پژوهش در جهان در حوزه موضوعی زنبورعسل افزایش یافته است که این روند رو به رشد در انتشارات علمی دنیا قابل ارزیابی است. بررسی دانشگاه ها، موسسات و سازمان هایی که در تدوین تولیدات علمی این حوزه در ایران نقش داشته اند، نشان داد که دانشگاه ها سهم عمده ای را نسبت به دیگر سازمان ها و موسسات به خود اختصاص داده اند. در مجموع، نتایج نشان داد که برون دادهای علمی ایران در پایگاه استنادی اسکوپوس از سال 2011 دارای روندی نزولی بوده است.

زنبورعسل، برونداد پژوهشی، اسکوپوس، ایران