مهین روستایی مهدیخانی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه حقوق جزا و جرمشناسی، دانشگاه قم، قم، ایران.
محمدعلی حاجی ده آبادی - دانشیار، گروه حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه قم، قم، ایران.

یکی از مباحث قابل بررسی در فقه و حقوق اسلامی که از مباحث مهم جامعه اسلامی،می باشد بحث ربا است .موضوع این تحقیق بررسی جرم شناختی ربا از علت شناسی تا پیشگیری است، که با هدف شناخت ماهیت ربا از طریق نقد و بررسی تعاریف فقها و حقوقدانان در مورد ربا جهت دستیابی به شناخت دقیقی از ماهیت ربا و پیشگری از آن برای انجام صحیح معاملات دست یابیم. در مباحث کیفری نیز ماده ی 595 قانون مجازات اسلامی ربا را جرم محسوب کرده است، که ایراداتی بر آن وارد است و کمبودهایی نیز در آن احساس میشود. که از آن جمله در نظر نگرفتن اصل تناسب جرم و مجازات است زیرا این ماده برای رباگیرنده و ربادهنده و واسطه مجازات یکسانی در نظر گرفته است. اشکال دیگر، ابهام در برخی از عبارتهای این ماده است. در این تحقیق همچنین به بررسی بزه ربا به صورت جرم شناختی پرداخته شده است. این تحقیق براساس نگرش، یک تحقیق مسئله محور است؛ روش این پژوهش کتابخانه ای- میدانی می باشد است.یکی از نتایج تحقیق این است که جرم ربا در پوشش عقود اسلامی در بیشتر موارد ماهیت ربابودن خود را پوشش داده است همچنین به منشا ربا خواری و راهکار پیش گیری از بروز عوامل ایجاد کننده رباخواری و و درمان ربا خواری با روشهای شناختی و رفتاری پرداخته شده است. همچنین با بررسی جرم شناختی ربا و علل و سبب پدیده ربا در جامعه بخصوص در بخش سیستم بانکی نیز مطالعه و تحقیق شده است لذا شناسایی راهکارهایی که از این پدیده شوم جلوگیری کرد از اهداف این تحقیق می باشد. روش نگارش این تحقیق صورت نظری و کتابخانه ای بوده و برای تطبیق مطالب از کتب مختلف و تحقیقات بنیادین گذشتگان و ترجمه متون و کتاب های مربوط استفاده شده است.

ربا، جرم شناختی، جرم، مجازات