زینب انجم شعاع - مربی، دانشگاه پیام نور مرکز ملایر، همدان، ایران

یکی از مسائلی که از دیر باز ذهن بشر با فرهنگ های متفاوت را به خود معطوف داشته بطور کلی مساله شر و بطور خاص مصداق شر یعنی شیطان است. اگر با نگاه دینی به حرکت به سوی خدا بنگریم با وجود اینهمه سفارشات دینی جهت حرکت در راه خدا با موجود اخلال آفرینی بنام شیطان روبرو میشویم که فهم درستی از مفهوم او از نظر دین اسلام می تواند ما را درحرکت دینیمان یاری کند. از طرفی شناخت انحرافات فکری که از طرف برخی مکاتب القاء می شود، خود میتواند استقامت ما را در مسیری که برگزیدهایم بیشتر کرده و ما را به ثبوت در قدم نهادن در تفکر دینی خویش رهنمون شود. در این مقاله سعی بر این است که به یکی از این تفکرات که تحت عنوان مکتب شیطان پرستی مطرح می شود پرداخته و مفهوم شیطان را از این دیدگاه هم مورد بررسی قرار داده و با مقایسه آن با این مفهوم در منظر قرآن، به تفاوتهای این دو دیدگاه پی ببریم. نکته قابل توجه اینکه چون قرآن کریم در فرهنگ اعراب جاهلی معاصر با پیامبر (ص) ظهور کرده است لذا فهم درست این مفهوم نزد اعراب جاهلی یکی از زمینه های لازم برای فهم دینی ما از این مفهوم نزد قرآن است. لذا قبل از پرداختن به مفهوم شیطان در قرآن، به معنای لغوی آن در زبان عربی و مفهوم آن نزد اعراب جاهلی معاصر با پیامبر اسلام میپردازیم و در ادامه سراغ آیات قرآن کریم رفته و به مفهوم شیطان از دید آیات قرآن پرداخته و پس از بسط مفهومی رویکرد شیطان پرستان در باب شیطان، بررسی خواهیم کرد. در قرآن به دو نام شیطان و ابلیس اشاره شده است که هر دو را می توان بنوعی به عنوان مظهر شر محسوب نمود. کلمه شیطان با مشتقاتش بیش از 80 بار و کلمه ابلیس بعنوان اسم خاص شیطان 11 بار در قرآن آمده است، که این نشان از اهمیت شناخت این مفهوم دارد. شیطان یکی از موجوداتی است که در زندگی انسان ها نقش ویژه ای دارد و بزرگ ترین و خطرناک ترین دشمن بشر به شمار می رود تا جایی که خداوند متعال برای دو چیز از انسان عهد و پیمان گرفت: یکی ربوبیت خودش (اعراف: ( 172 و دیگری پیروی نکردن از شیطان (یس: ( 60هدف این نوشتار توصیفی و از نوع تحقیق کتابخانه ای است.

شیطان، قرآن، شیطان پرستی، مفهوم،