جواد فرخی - دکتری تخصصی باغبانی، عضو جهاد دانشگاهی واحد استان اردبیل
سیدکریم تهامی - کارشناس ارشد باغبانی، عضو جهاد دانشگاهی واحد استان اردبیل
مهران اوچی اردبیلی - دانشجوی دکتری تخصصی رشته گیاهان دارویی، هیات علمی جهاد دانشگاهی واحد استان اردبیل

میوه فندق یکی از مهمترین محصولات آجیلی جهان و دارای ارزش غذایی بالایی است. به خاطر افزایش تقاضا برای آن، مطالعات وسیعی در زمینه به نژادی، افزایش کمی و کیفی محصول و سیستم های کاشت در حال انجام است. با توجه به اهمیت صنعتی و اقتصادی این گیاه، برای توسعه کشت فندق در مناطق مستعد، توجه به انتخاب و معرفی ارقام تجاری مطلوب و ازدیاد انبوه نهال های یکنواخت و عاری از بیماری بین کشاورزان ضروری است. با اینکه فندق را می توان با روش های مختلف سنتی مانند بذر، قلمه و خوابانیدن تکثیر نمود ولی تنها از طریق سیستم ریزازدیادی درون شیشه ای است که می توان به اهداف فوق دست یافت. بنابراین، به منظور بهینه سازی کشت بافت این گیاه، دو آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار طراحی گردید. در آزمایش اول فاکتور اول هورمون D,4، 2 و فاکتور دوم هورمون BA و در آزمایش دوم فاکتور اول هورمون D,4، 2 و فاکتور دوم هورمون NAA بود. با توجه به نتایج تجزیه آماری داده ها و با استفاده از روش ناپارامتری Kruskal - Wallis اختلاف معنی داری بین 16 تیمار در هر دو آزمایش مشاهده گردید. بهترین ترکیب تیماری در آزمایش اول 1-1 BA 1 mg 1 - 1 ، 2 ، 4 - D 2 . 5 mg و D-4، 2 1 - 1 BA0 mg 1 - 1 ، 2٫5 mg بود و در آزمایش دوم 1-NAA1 mg 1 - 1 ، 2 ، 4 - D 2 . 5 mgl و D 2 . 5 mg-2 ، 4 1 - 1 1 - 1 NAA4 mg بهترین ترکیب تیماری در القاء کالوس زایی بود.

فندق، تجزیه ناپارامتری، کالوس زایی، تنظیم کننده های رشد گیاهی