زهرا روحی دهکردی - دانش آموخته کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری دانشگاه تهران،

تقسیمات کشوری به فرآیند تقسیم بندی فضای کشور به واحدهای کوچکتر برای سهولت اداره آن و تامین امنیت و بهبود اوضاع اجتماعی اقتصادی اطلاق می شود و یکی از ابزارهای مهم حکومت ها برای سازماندهی سیاسی فضای کشور به شمار می رود.در این مقاله ابتدا به تعاریف متفاوت ولی هم سو از تقسیمات کشوری پرداخته شده سپس به صورت اجمالی سیر تقسیمات کشوری ایران در طول تاریخ بیان شده است. در ادامه اهداف قوانین تصویب شده بیان شده اند. هر چند که می توان هدف اصلی تقسیمات کشوری را تامین امکانات و خدمات مورد نیاز ساکنین و در عین حال گسترش حاکمیت به تمامی نواحی کشور دانست، اما جهت تحقق اهداف در نظر گرفته شده، شاخص هایی نیز نقش آفرینی نموده اند. در بررسی و بیان این شاخص ها با تلفیق دو دوره ی دوم و سوم تاریخ تقسیمات کشوری ایران به دو بازه زمانی تقسیم شده است. تقسیمات فعلی علی رغم این که در مورد جاری شدن حکومت تا سطوح پایین به خوبی عمل می کند و با رعایت مواردی مانند عدم انطباق مرزهای واحدهای اداری-سیاسی با مرزهای جغرافیایی اقلیت های اکولوژیک، مسائل سیاسی-امنیتی و راهبردی کشور را پشتیبانی می کند، در مقیاس شهر مشکلاتی را پدید آورده است. این مشکلات هم به رابطه شهر با سطوح بالاتر در تقسیمات کشوری مربوط است و هم به قوانین مربوط به تعریف محدوده و حریم شهر. یکی از مهم ترین مشکلات ایجاد شده، تشدید رشد حاشیه نشینی و ساخت و سازهای غیرقانونی است. می توان مرز های حقیقی و مجازی یا قراردادی را جدا از هم در نظر گرفت. مانند سطوحی که وزارت نیرو در مقیاس استان تعریف نموده است و مرز های آن لزوما0 با مرزهای استانی منطبق نیست. یعنی می توان با حفظ تقسیمات کشوری موجود، در مقیاس شهر مرزهای حقیقی را در نظر گرفت.

تقسیمات کشوری، تقسیم حقیقی، تقسیم مجازی، شهر