وحید حاجی ابراهیمی فراشاه - کارشناسی ارشد مهندسی سیستمهای اقتصادی اجتماعی، دانشکده مهندسی صنایع و سیستمها، دانشگاه تهران
سیدحسین حسینی - مدیر عامل، موسسه آموزشی پژوهشی سیستمهای مدیریتی الگو محور سمام
زینب سازور - استادیار دانشکده مهندسی صنایع و سیستمها، دانشگاه تهران

صنعت پتروشیمی به عنوان یکی از مهمترین بخشهای صنایع پایین دستی نفت و گاز، نقش غیرقابل انکاری در تکمیل زنجیره ارزش این منابع، ایفا میکند. ایران کشوری با ذخایر عظیم نفت و گاز بوده که تاکنون با توجه به این منابع، صنعت پتروشیمی در کشور آنچنان که باید، به جایگاه واقعی خود دست پیدا نکرده است. بر این اساس، این تحقیق در گام اول، با استفاده از رویکرد پویایی شناسی سیستمها به مدلسازی دینامیک شکل گیری بودجه توسعه ظرفیت پرداخته است. در گام بعدی ساختارهای تخصیص بودجه بین مجتمع های تولیدی پتروشیمی با قابلیت تولید محصولات مختلف، مدلسازی شده اند و موارد مهم دیگری نیز از قبیل میزان ظرفیت تولید، میزان تولید، درآمدهای حاصل از فروش داخلی و صادرات محصولات پتروشیمی، مدلسازی شده است. بر اساس نتایج مدلسازی در حالت پایه، صنعت پتروشیمی در سال 1404 شمسی 2025) میلادی) دارای ظرفیت تولید بالغ بر 104 میلیون تن انواع فرآورده های پتروشیمی شامل 10,2 میلیون تن متانول، 20,6 میلیون تن آمونیاک و اوره، 11 میلیون تن اتیلن و پروپیلن، 2,2 میلیون تن پلی پروپیلن و 59,6 میلیون تن سایر محصولات خواهد بود که به میزان محسوسی کمتر از هدفگذاری انجام شده در سند چشم انداز 1404 کشور، خواهد بود. همچنین درآمد ناشی از فروش داخلی و صادرات محصولات پتروشیمی در سال 2025 میلادی حدود 30 میلیارد دلار (به قیمت دلار سال ( 2010 در سال خواهد رسید. بر طبق سیاست سوم که موثرترین سیاست پیشنهادی این تحقیق معرفی شده است، از یکسو می بایست افزایش سهم پتروشیمی از بودجه های توسعه صنعت نفت و گاز و صندوق توسعه ملی در دستور کار قرار گیرد و از سوی دیگر تخصیص سرمایه مورد نظر به منظور تولید سبد محصولات با ارزش بیشتر نسبت به وضع کنونی، انجام گیرد تا در نهایت با توسعه و پیشرفت صنعت پتروشیمی، کشور را برای همیشه، از بند خام فروشی رها کرد.

صنعت پتروشیمی، سرمایهگذاری، پویایی شناسی سیستمها، سیاستگذاری، ایران