کیانوش اسکندری - کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، موسسه آموزش عالی دیلمان، لاهیجان، ایران
عبدالحمید قنبران - دانشیار شهرسازی، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران
سیدباقر حسینی - دانشیار معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران
رضا پرویزی - مربی معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، موسسه آموزش عالی دیلمان، لاهیجان، ایران

امروزه با توجه به شرایط قرن حاضر و مطرح شدن مسائلی بس مهم از قبیل آزادی و تکنولوژی و حقوق شهری، انسانها طالب مداخله و حضور و حاکمیت بیشتری بر فضاهای مورد استفاده در بسترهای شهری هستند. یکی از مهم ترین این فضاها خیابان های شهری است؛ عملا خیابان های شهری همچون بسترهایی هستند که عناصرشان (انسانها در ارتباط با یکدیگر روابط اجتماعی) نیازمند برخی از الزامات اند (کیفیت های محیطی) تا بتوانند کل بزرگتر خود را (محیط شهری) ارتقاء بخشند. لذا تحقق این امر نیازمند برخی از اصول و معیارهاست که بایستی تجمیع شود. این موارد عملا از دو بخش نظری و عملی تشکیل می شود و معضل امروزی در تبیین اصول و معیارها نیز غفلت از بخش نظری و یا عملی است. بدین ترتیب در این پژوهش سعی شده است تا در ابتدا از طریق روش تحلیل محتوا و مقایسه تطبیقی، اصول نظری موثر بر ارتقاء کیفیت محیطی جمع بندی شود، که حاصل تجمیع نظریات اندیشمندان کیفیت محیط شهری است. سپس در ادامه سعی شده تا با بررسی چندین پروژه و نمونه اجرا شده در مقیاس خرد و کلان نیز برخی از معیارهای عملی ارتقاء کیفیت محیطی گردآوری شود. بدین منوال، الزامات ارتقاء کیفیت محیطی خیابان های شهری بر اساس 21 شاخص تبیین شده است؛ همینطور به دلیل پرهیز از ایجاد ابهام و پیچیدگی در شاخص های مذکور، سعی شده تا این موارد در قالبی از 5 مولفه عملکردی، بصری، اجتماعی، ادراکی و زیست محیطی دسته بندی شوند. عملا تاکید بر این 21 شاخصه و در نظر داشتن 5 مولفه مذکور موجب می شود تا نقش اصلی خیابان های شهری را برجسته تر شده و لذا فضاهای شهری موفق تری حاصل شود.

کیفیت محیطی، فضاهای شهری، خیابان، ارزش های کالبدی _ اجتماعی