یسنا جلیلی سه بردان - گروه جنگل شناسی و اکولوژی جنگل، دانشکده علوم جنگل، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی، گرگان، ایران.
داود آزادفر - گروه جنگل شناسی و اکولوژی جنگل، دانشکده علوم جنگل، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی، گرگان، ایران.
زهره سعیدی - گروه جنگل شناسی و اکولوژی جنگل، دانشکده علوم جنگل، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی، گرگان، ایران.

این تحقیق با هدف مطالعه تنوع ژنتیکی درختان ارس منطقه چهار باغ استان گلستان با استفاده از فعالیت آنزیم پراکسیداز و استراز در دو جهت دامنه صورت گرفت. برای بررسی تنوع ژنتیکی گونه ارس بر اساس فعالیت کیفی آنزیم پراکسیداز و استراز، 48 پایه درختی از دو جهت دامنه رو به شرق و رو به غرب رویشگاه چهارباغ استان گلستان، انتخاب و نمونه های فلس از یک جهت تاج درخت و ارتفاع یکسان از سطح زمین، برداشت شد. پس از عصاره گیری از نمونه ها، بررسی کیفی آنزیم آن با استفاده از روش پلی اکریل آمید ژل الکتروفورز (PAGE) انجام شد. تجزیه خوشه ای داده های کیفی، تنوع درون جمعیتی پایه های مورد بررسی را در دامنه رو به شرق در 6  گروه و دامنه رو به غرب در 5 گروه و تنوع بین جمعیتی را 6 گروه نشان داد. نتایج فعالیت کیفی آنزیم پراکسیداز و استراز فلس در بین کل پایه‎های دو جهت دامنه نشان داد که میانگین تعداد آلل در هر جایگاه ژنی، میانگین تعداد آلل موثر، میانگین هتروزیگوتی قابل انتظار، میانگین شاخص اطلاعات شانون، تعداد باند های دارای پلی مورفیسم و درصد پلی مورفیسم در دامنه رو به شرق بیشتر از دامنه رو به غرب است. در مقایسه تنوع درون و بین جمعیتی گونه ارس در سطح جهت دامنه، نتایج نشان داد که تنوع درون و بین جمعیتی تقریبا با هم مشابه است نتایج این تحقیق لزوم حفاظت و بکارگیری روش های موثر برای بهبود تنوع ژنتیکی این گونه را یادآور می شود.

ارس, تنوع ژنتیکی, جهت دامنه, چهارباغ, نشانگرایزوآنزیمی