علی فیروزنیا - استادیار،دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد،گروه شیمی
فروغ دفتری - کارشناس ارشد شیمی آلی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قوچان، گروه شیمی
آزیتا جعفرنژاد - کارشناس ارشد فیتوشیمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد، گروه شیمی

به منظور بررسی و مقایسه ترکیبات شیمیایی اسانس 4 نمونه از گیاھان معطر، اندام ھوایی گونه ھای گل اروانه ((Hymenocrater Bitminosus(Fish&C. A. Mey) در اردیبھشت 90، سنبله نیش دار (Stachys setifera (C. A. Mey)) در خرداد 89، چویل گوشه دار (Ferulago angulate (Schlecht)) در تابستان 89 و بابونه کاذب (Tripleurospermum disciforme (C. A. Mey)) در تابستان 89 به ترتیب از رویشگاه ھای کوه ھای سالوک، روستای قلعه رودخان بجنورد، کوه ھای سالوک و 40 کیلومتری غرب بجنورد جمع-آوری گردید و پس از شناسایی جنس و گونه، اندام ھوایی آنھا در سایه خشک شده و اسانس گیری به روش تقطیر با آب و دستگاه کلونجر صورت گرفت. روغن اسانسی به دستگاه GC/GC/MS تزریق و اجزای متشکله آنھا شناسایی گردید. 49 ترکیب شیمیایی در روغن اسانس گل اروانه (Hymenocrater Bitminosus(Fish&C. A. Mey)) که 84/76 درصد آن را تشکیل می داد، شناسایی گردید که از بین آن ھا (15/1 درصد) درصد آلفا پینن (10/5 درصد) کاریو فیلن ای و ( 6 درصد) بنزن 2-(متوکسی اتیل) به عنوان اجزای اصلی بودند. ھمچنین 39 ترکیب که تشکیل دھنده 92/97 درصد اسانس در روغن گیاه سنبله نیش دار (Stachys setifera (C. A. Mey)) بود شناسایی شد و (27/1 درصد) پولگون، (20/1 درصد) پیپریتنون اکسید، (13/97 درصد) (9/8 درصد) متنون به عنوان اجزا اصلی معرفی گردید. در بررسی اسانس گیاه چویل گوشه دار ((Ferulago angulate (Schlecht) و 17 ترکیب شیمیایی شناسایی شد که اجزا اصلی آن (26/3 درصد) گاما ترپینن (26/6 درصد) و (26/3 درصد) آلفا فلاندرن به دست آمد. همچنین در 87 درصد روغن گیاه بابونه کاذب (Tripleurospermum disciforme (C. A. Mey)) و 19 ترکیب شیمیایی که عبارت بودند از (61/5 درصد) آلفا پینن و (7/1 درصد)و 1.8 سینئول شناسایی شدند. نتایج حاصل از آزمایشات نشان داد که ترکیبات شناسایی شده بیشتر متعلق به مونوترپن ھا می باشند و مونوترپن اکسیژن دار، سزکویی ترپن و سزکویی ترپن اکسیژن دار سھم بسیار ناچیزی دارند.

اسانس، گل اروانه، سنبله نیش دار، چویل گوشه دار، بابونه کاذب، GC/GC/MS