هانیه اخوت - مدرس دانشگاه آزاد واحد رودهن
محمود حسینی - عضو هیئت علمی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله
محمدهادی عاشورزاده - مهندس معمار

ضرورت توجه به ارزشهای ماندگار معماری به عنوان پیشنیاز در مطالعات و طراحی معماری برای رسیدن به جایگاه واقعی معماری امروز وجود دارد. سنت ها در طی زمان دچار دگرگونی هایی می شوند که زنده ماندن و پویایی را تضمین می کنند. پس وجود پیوستگی ها میان ارزشها و سنت ها و فرهنگ مردمی آرایه های معماری بومی و ارزشهای ماندگار آنهامی توانند به عنوان یک عنصر اساسی در معماری امروزین ضمن هویت بخشی به آن اصالت گذشته را به معماری امروزین بازگرداند. در این میان معماری مسکونی به عنوان حجم اصلی معماری نیازمند توجه ویژه در خصوص روند مطالعات و طراحی است. معماری بومی دارای ویژگیهای متعدد است، که از آن میان میتوان به سازگاری بالا با اقلیم که مصرف انرژی را کاهش می دهد، بکارگیری مصالح بوم آورد که هزینه های پروژه را کاهش می دهد، اسیب رسانی کمتر به محیط زیست و سازگاری بیشتر با فرهنگ بومی اشاره نمود. متاسفانه علی رغم ویژگی های مثبت یاد شده، به علت برخی ضعف ها درمعماری بومی از جمله ناپایداری در برابر سوانح طبیعی از قبیل زلزله، معماری بومی در بسیاری از مناطق جهان به طورکلی کنار گذاشته شده است. این در حالی است که حفظ ارزش های معماری بومی لازمه حفظ پیوند هر جامعه با گذشته خویش می باشد. در عین حال معماری مدرن در صورت عدم توجه به شرایط خاص منطقه ای و زیست محیطی میتواند دارای ویژگی های منفی احتمالی باشد که عبارتند از بکارگیری مصالح گران و بعضا محتاج به واردات از خارج، افزایش مصرف انرژی و عدم تطابق کامل با نیازهای فرهنگی. در این مقاله به راه کارهایی که می توان با کمک آنها ویژگی های منفی معماری بومی را مرتفع نمود و بر آن اساس از ویژگی های مثبت آن در معماری مدرن بهره برد پرداخته می شود. به عنوان مثال نقاط ضعف مصالح بنایی بومی را می توان بهبود بخشید، مثلا بکارگیری رس سبک مسلح با الیاف در ساخت و سازهای بنایی هم باعث کاهش نیروهای ناشی از زلزله، که متناسب با وزن ساختمان هستند، می گردد و هم پایداری بنا رادر برابر فروپاشی افزایش می دهد. همچنین احیا بکارگیری فضاهای زیرزمینی، از جمله زیرزمینهای سنتی در شهرهاییمانند کاشان و یزد و نیز شوادونها در دزفول و شوشتر، را میتوان به عنوان راهکاری در راستای کم کردن مصرف انرژی های تجدید ناپذیر وبهره گیری بیشتر از منابع انرژی های طبیعی پایدار عنوان نمود.

معماری بومی، سکونت، ارزش، مجتمع مسکونی، شوادون