سیدشهاب کمال الدینی - دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی

مباحث اخلاقی در زندگی عارف نامی، شیخ ابوسعید ابوالخیر نقش پر رنگ و انکار ناپذیری دارد؛ بنابر این اثر ماندگاری که توسط نوه اش، محمد منور بجای مانده نیز با همین نگاه قابل بحث و بررسی است. حکایات زیبای اخلاقی و پندهای ابوسعید را می توان به لحاظ عملی به دو قسمت کلی تقسیم کرد؛ قسمتی که با رذائل اخلاقی مقابله می کند و قسمتی که به ترویج فضائل اخلاقی می پردازد. ابوسعید در هر دو بخش، می کوشد تا با مهربانی و ملاطفت پیش رود؛ چرا که ماندگاری کلام و عملش با این شیوه بیشتر خواهد بود.تاکنون مقالات زیادی درباره ابوسعید ابوالخیر و مباحث عرفانی نگاشته شده است، اما درباره اخلاق عرفانی و شیوه ترویج فضائل و مقابله با رذائل، بویژه مباحث اخلاقی در کتاب اسرار التوحید فی مقامات شیخ ابوسعید ابوالخیر به صورت متمرکز کاری انجام نشده است بر مبنای آیات و روایات لازم است مومنان متخلق به اخلاق پسندیده باشند. به عنوان مثال در کلام حضرت رسول(ص) آمده است: براستى که من براى به کمال رساندن مکارم اخلاق مبعوث شده ام و مولای متقیان، حضرت علی (ع) نیز در نامه ای به فرزند خود، امام حسن (ع) شاه کلید مسائل اخلاقی را به زیبایی نمایان ساخته و می فرمایند: ای پسرم نفس خود را میزان میان خود و دیگران قرار ده. پس آنچه را که برای خود دوست داری، برای دیگران نیز دوست بدار و آنچه را که برای خود نمی پسندی برای دیگران نپسند. ستم روا مدار آنگونه که دوست نداری به تو ستم شود. نیکوکار باش، آنگونه که دوست داری به تو نیکی کنند و آنچه را که برای دیگران زشت می داری، برای خود نیز زشت بشمار و چیزی را برای مردم رضایت بده که برای خود می پسندی امام صادق (ع) نیز در حدیثی با مضمون پرهیز از اتهام زدن به مومن می فرمایند: هرگاه مومنی برادرش را متهم کند و گمان بد به وی برد، ایمان از دلش زدوده شود،