تبیین اثربخشی پایان نامه ها و رساله ها

تحقیقات پایان دوره تحصیلات تکمیلی فرصت مهم آموزش پژوهش و فرصت پاسخ به نیازهای پژوهشی جامعه و تولید و توسعه علم است. چنین فرصتی با اثر بخشی پایان نامه ها و رساله ها به ثمر می نشیند. اثر بخشی آنها در گرو عوامل گوناگونی مانند، عناصر درونی پژوهش، دانشجو، تیم هدایت، داوران، گروه آموزشی و سیاست های نظام آموزش است. در این مقاله در دامنه تحقیق محدود به رشته های علوم اسلامی در کارشناسی ارشد/ سطح سه و دکتری/ سطح چهار، عوامل و چگونگی تاثیر آن ها در اثر بخشی پایان نامه ها و رساله ها تبیین می شود. با تحلیل مجموعه فعالیت های پژوهشی به شش مرحله ایده، مسئله، نقشه، گردآوری اطلاعات، پردازش اطلاعات، تدوین پایان نامه و رساله و انتشار مقاله یا کتاب؛ عناصر درونی در پژوهش که بر اثر بخشی تاثیر می گذارند، عبارتند از: ایده نو، مسئله محوری، نقشه دقیق و درست ساخت، هدفگذاری درست، گذار از داده ها به اطلاعات، اخذ روش های مناسب، استدلال استوار و کافی، تحلیل ژرفنگرانه و انتقادی، تدوین استاندارد، نشر موثر. عوامل مرتبط با دانشجو عبارتنداز: انگاره از پایان نامه/ رساله، توان و مهارت علمی، تعادل بین استقلال و آموزش پذیری، پایبندی به الزام های روشی، خلق وفضایل خلقی: یک، صبوری و دوری از شتابزدگی؛ دو، احتیاط علمی؛ سه، درستکاری و صداقت علمی؛ چهار، فروتنی؛ پنج، دوری از خاموشی و خود سانسوری. عوامل مرتبط با استادان تیم هدایت عبارتنداز: انگاره از پایان نامه/ رساله، صلاحیت و شایستگی برای اشراف علمی، هدایت فرایند محور، تعامل زایا، مرز مداخله حرفه ای با دخالت های سلیقه ای، خصلت های اخلاقی. عوامل مرتبط با استادان داور، انگاره از داوری، مطالع کامل متن، رویه به جای سلیقه، داوری روشنگر به جای نقد هجوآمیز، انصاف و عدالت رویه ای اند. تدوین راهبردهای پژوهش پایان تحصیلات تکمیلی، تدوین الویت های پژوهشی، پیش بینی پذیری نمونه هایی از عوامل مربوط به گروه آموزشی اند.

Keywords:

پایان نامه , رساله , بهره وری , اثربخشی , سیاستگذاری , پیش بینی پذیری , انگاره.