محمد باقری - استادیار، دکترا معماری، گروه معماری ، دانشکده معماری، دانشگاه زنجان
مهدیس لقمانی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه زنجان، ایران

اصل نظم به عنوان یکی از اصول شکل دهنده معماری شناخته می شود اما در آراء بسیاری از صاحب نظران به صورت مستقیم طرح نشده است. کریستوفر الکساندر از معدود افرادی است که با نگرش پدیدارشناسانه به باز تعریف مفهوم نظم در معماری پرداخته و شاخص های پانزده گانه آن را تبیین کرده است. هدف تحقیق حاضر، آزمون کارایی مدل نظم الکساندر در بازخوانی کیفیت فضایی بازارهای ایرانی و بهره گیری از این اصول در طراحی فضاهای تجاری معاصر است. فرضیه تحقیق آن است که کیفیت فضایی بازارهای ایرانی متاثر از اصل نظم می باشد و اصل نظم می تواند پایه ی محکمی برای تداوم فرهنگ غنی ساخت و ساز و حیات پایدار بازار ایرانی باشد. روش تحقیق تحلیل، محتوای متون و بررسی های تطبیقی به منظور استخراج شاخص های کیفیت فضا در بازار های ایرانی و تطبیق آنها با اصول پانزده گانه پیشنهادی الکساندر به کار گرفته شد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که در میان کیفیت های فضاهایی بازار، خصلت هایی وجود دارد که در نظریه نظم الکساندر نیز برای اثبات نظم و کیفیت حیات در معماری مورد تاکید قرار گرفته است و از آن جمله عبارتند از: سلسله مراتب، تقارن، تکرار متناوب، تضاد، فضای خالی، شکل خوب، ابهام و انسجام، سادگی و آرامش درون، تزئینات هماهنگ و تعریف نشانه های فضایی و خوانایی. در این پژوهش به بررسی این خصلت ها و معرفی و تبیین ویژگی هایی که کیفیت فضاهای بازار ایرانی را تحت تاثیر قرار می دهند، پرداخته شده است

نظم، معماری، کیفیت فضایی، بازارهای ایرانی