کریمه آزرمی بستان آباد - کارشناس ارشد برنامه ریزی درسی، دانشگاه تبریز
اسکندر فتحی آذر - استاد دانشگاه تبریز

مقدمه: مجموعه یادگیری های دانش آموزان محدود به برنامه درسی رسمی نیست و همیشه نمی توان عوامل موثر در شکل گیری تجربه ها را تحت کنترل درآورد. عوامل دیگری که از دید معلمان و برنامه ریزان پوشیده است، در فکر و رفتار دانش آموز اثر می کنند و حتی در بسیاری موارد موثرتر از برنامه درسی رسمی عمل می کنند. این تحقیق با هدف بررسی تجارب معلمان و دانش آموزان دوره اول متوسطه از برنامه درسی پنهان، در شهرستان بستان آباد در سال تحصیلی 1395-96 انجام گرفته است. روش: این تحقیق از نوع کیفی و روش مورد استفاده پدیدارشناسی بوده است. نمونه گیری آن به شیوه هدفمند و تا رسیدن به اشباع انجام گرفت. برای جمع آوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختار یافته و برای تحلیل داده ها، از روش پیشنهادی اسمیت استفاده گردید. یافته ها: پس از تحلیل مصاحبه ها، از بین 200 کد اولیه، سه مقوله کلی ساختار و مقررات مدرسه، جو اجتماعی مدرسه و تعاملات اجتماعی بیرون از مدرسه به عنوان عوامل پدید آورنده برنامه درسی پنهان شناخته شدند. این عوامل بر فرآیند یاددهی- یادگیری تاثیر گذاشته و پیامدهای مثبت و منفی بر جای می گذارند. نتیجه گیری: مدارس هرگز نمی توانند برنامه درسی پنهان را از بین ببرند و یا آن را کاملا0 کنترل کنند. ولی امید است که معلمان، مدیران، کارشناسان و برنامه ریزان آموزشی با کمک این تحقیق و نیز تحقیقات مشابه انجام گرفته در این زمینه، پیامدهای مثبت برنامه درسی پنهان را افزایش و پیامدهای منفی آن را کاهش دهند.

برنامه درسی پنهان، برنامه درسی پوچ، برنامه درسی رسمی، برنامه درسی مطالعه نشده، تجربیات