حسن رحیم زاده میبدی - دکتری حقوق خصوصی و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میبد
محسن احمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق تجارت بین الملل

جمهوری اسلامی ایران با دارا بودن 13 درصد ذخایر نفتی جهان ( معادل 137 میلیارد بشکه) دومین کشور دارنده منابع نفتی در منطقه استراتژیک خاورمیانه بوده و با دارا بودن 17 درصد ذخایر گازی جهان ( معادل 27/74 تریلیون متر مکعب) دومین دارنده دومین منابع گازی جهان است و با احتساب مجموع ذخایر نفتی و گازی، در رتبه اول کشورهای دارنده منابع غنی نفت و گاز در جهان قرار می گیرد.استفاده از قراردادهای بیع متقابل برای توسعه میادین نفت و گاز، ساز و کاری تثبیت شده در ایران است. قوانین و مقررات جاری، شرکت ملی نفت ایران را مجاز می دارد تا قراردادهای بیع متقابل را هم برای اکتشاف و هم برای توسعه میادین به کار برد. بیع متقابل را می توان به عنوان یک قرارداد تعریف کرد که در آن، بازپرداخت هزینه های پیمانکار از طریق تخصیص بخشی از خدمات خطرپذیر نفت و گازی که در نتیجه خدمات ارائه شده از طرف وی تولید شده، صورت می گیرد. قرارداد بیع متقابل بر قلمرو کاری مشخص، سقف هزینه های سرمایه ای، حق الزحمه ثابت و دوره معین برای بازگشت سرمایه استوار است . زمانی که بیع متقابل، هم برای اکتشاف و هم برای توسعه به کار می رود، مشخصات میدان مد نظر برای توسعه در هنگام انعقاد قرارداد نامعین است . بنابراین، توافق در مورد قلمرو کاری، مدت زمان عملیات توسعه، سقف هزینه های سرمایه ای، حق الزحمه ثابت، و دوره بازگشت سرمایه باید به زمانی موکول شود که یک میدان تجاری کشف شده است.در این مقاله ابتدا به تاریخچه حضور بیع متقابل در صنعت نفت وگاز ایران پرداخته خواهد شد سپس ویژگی های بارز این روش قراردادی بیان می شود و در انتها به چالش های پیش روی بیع متقابل در صنعت نفت و گاز ایران می پردازیم.

بیع متقابل، نفت و گاز ، سرمایه گذاری خارجی، قراردادهای بین المللی نفت و گاز