محمدعلی زکی - دانشیارجامعه شناسی دانشگاه امام حسین(ع)

تفسیرموضوعی سوره ای قرآنی یکی ازانواع سه گانه تفسیرموضوعی قرآن بامحوریت سوره می باشد.دراین روش،سوره دارای هدف وشخصیت بوده وبراساس رویکردساختارمندی،به بخشهای مختلفی تقسیم می شود. تناسب معنائی درون بخشهاوهم چنین بین بخشهای مختلف یک سوره بایکدیگروهمچنین تناسب باهدف سوره وجودداشته ومفسر سعی درتبیین آن دارد.تفسیر موضوعی سوره ای قرآن یکی ازمشخصات نوآورانه،منحصربه فرد، ممتازوبرجسته والبته مغفول تفسیر المیزان بوده که کمترموردتوجه وبررسی قرآن پژوهان بوده است.علامه طباطبایی نقشی پیشتازانه دراین نوع تفسیردرالمیزان داشته وسنگ بنای محکم،استوارومطمئنی دراین راه استوار نموده است.هدف مقاله حاضربررسی سیمای توحیددرسوره انعام ازنگاه علامه طباطبایی درتفسیرالمیزان بوده است.نتایج تحقیق دردوبخش اصلی ارائه شده است:الف)درراستای معرفی تفسیرموضوعی سوره ای مشخص گردید: (1علامه طباطبایی درتفسیر المیزان به طور روشن وصریح هدفمندی سوره های قرآن رامدنظرقرارداده،سعی نموده تااندیشه اصلی یک سوره راشناسائی کندوقبل ازارائه تفسیروورودبه مبحث آیات،نظم سوره رابررسی نموده وبحثی درموردی غرض سوره ی رامطرح می کند.غرض وهدفمندی سوره انعام در تفسیرالمیزان پیرامونی بیان توحیدویکتاپرستیی است. توحیدویکتاپرستی محوری ترین موضوع تاریخی انبیای الهی واساسی ترین آموزه هدایتی قرآن کریم است که پایه تمام تعالیم دیگرقرآن بوده وغایت آن رساندن انسان هابه سعادت است.(2ساختارسوره انعام،براساس تفسیر المیزان به نوزده بخش تقسیم شده وبه بررسی ابعادگوناگون موضوع توحیدویکتاپرستی پرداخته شده است.(3تناسب بین بخشی وهمچنین تناسب درون بخشی آیات سوره باهدف وغرض سوره انعام پرداخته شده است.هدف اصلی سوره انعام مبنی بریبیان توحید ویکتاپرستیی،درتمامی بخش های نوزده گانه سوره انعام به مثابه بخش های مختلف پیوسته ومرتبط با یکدیگر تبیین شده که معرف رویکردپیوستگی وتناسب آیات ازمنظرعلامه طباطبایی بوده است.ب)نکات تکمیلی تفسیرسوره انعام دردوازده بخش ارائه گردید:(1مباحث مستقل تفسیرالمیزان درسوره انعام،(2آغازوپایان سوره انعام وتناسب آن دوبایکدیگر در المیزان ، (3اسالیب قرآنی سوره انعام،(4معارف قرآن درسوره انعام،(5کاربردواستفاده کلمه شرک وموضوع مشرکین درسوره انعام،(6دانش فواصل قرآنی،اسماءالهی درسوره انعام،(7قرآن شناخت سوره انعام،(8جامعیت قرآن درسوره انعام،(9تبیین قرآنی،تفصیل قرآنی،تصریف قرآنی توحیددرسوره انعام،(10علم آیات مشابه،وصایای ربوبی درسوره انعام،(11مثل قرآنی درسوره انعام،(12توحیدوحضرت ابراهیم (ع) در سوره انعام.

علامه طباطبایی،تفسیرالمیزان،تفسیرموضوعی سوره ای قرآن،سوره انعام.