لادن سلاحی - مدرس گروه گرافیک دانشگاه ارم شیراز
محمدعلی کریمی پور - عضو هیات علمی و مدیر گروه گرافیک دانشگاه ارم شیراز

معماری ایرانی بیش از هر معماری دیگر با خط و خوشنویسی همنشین و همراه است. خوشنویسی در بین هنرهای اسلامی ایرانی از جایگاه خاص و ممتازی برخوردار است تا آنجا که می توان آن را نمونه بارز هنرهای بصری سنتی اسلامی دانست. به طوری که تاثیر چشمگیر خوشنویسی را در همه جنبه های هنر اسلامی از جمله در تزئینات معماری می توان مشاهده کرد. یکی از جذابترین و متنوع ترین تزئینات در معماری سنتی ایران، کتیبه های سردرورودی خانه هاست که به شیوه های مختلف در تزیین سردر منازل به کار رفته است. بیشتر خانه های به جا مانده از دوره قاجار تا امروز در شهر شیراز، مزین به کتیبه های سردرورودی است. این کتیبه ها علاوه بر ایفای نقشی اساسی در زیباسازی خانه ها و محیط شهری،بیانگر باورها و اعتقادات عمیق مذهبی ایرانیان هنردوست است؛ زیرا که همه آنها حاوی آیات کریمه قرآن،احادیث،اذکار،ادعیه، اسامی ائمه و اشعارپرمعنا می باشند و به خاطر این دو شاخصه در راس هنرهای اسلامی جای گرفته است. هدف اصلی این پژوهش شناسایی و بررسی انواع خط ، شیوه های خوشنویسی ، گوناگونی مصالح به کار رفته در کتیبه های سردر خانه های شیراز و معرفی آن بسم الله الرحمن الرحیم به دوستداران هنراست .بر اساس بررسی و مطالعات صورت گرفته از میان مضامین فوق، آیه شریفه که به گفته بزرگان دین موجب ایمنی از بلایا و مایه برکت کار و زندگی مسلمانان است، و از میان خطوط متعدد به کار رفته که نشانه طبع زیباشناسانه و سلیقه کمال گرای ایرانیان است، بیشترین ، نستعلیق برای خوشنویسی کتیبه ها، خط زیبا و ایرانی موارد استفاده را داشته اند.

خوشنویسی،کتیبه، سردرخانه ها،دوره قاجار، شیراز.