پویا قربانی - دانشجوی کارشناسی ارشد شهرسازی برنامه ریزی شهری، موسسه آموزش عالی آپادانا، شیراز، ایران

هدف مقاله حاضر بررسی شهرسازی و معماری اسلامی دوره قاجار می باشد. در دوره قاجاریه شیوه جدیدی در معماری ایجاد شد و معماران این زمان نیز دنباله رو معماران صفویه بوده اند، گرایشهای متفاوت و بعضا متضاد در معماری این دوره ناشی از اختلاف در گرایشهای سیاسی و ایدئولوژیک این عصر از تاریخ ایران است که ریشه در جریانهای عقیدتی سیاسی اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی دارد. معماران ما در این زمان از هنر اروپایی تقلید می کردند، ارتباط بیش تر ایران با غرب، معماران ایرانی را بر آن داشت تا عوامل مشخص معماری ایران را با توجه خاصی با عوامل معماری اروپائی در آمیزند و آثاری بوجود آورند رابطه بین شهر و جامعه در دوره قاجار نسبت به گذشته کاملا تغییر می یابد و شهر تصویر جدیدی از جامعه درون آن را منعکس می سازد و مکانیز می به وجود می آید که در آن عمدتا اهداف و منافع اقشار متمکن و متمول جدید تعیین کننده تغییر و تحولات میشود .این اقشار خود نیز تابع جریانهای فرهنگی و معنوی شهری بوده و برای مقابله با استبداد حکومتی به جذب افکار عمومی و پشتیبانی مردم می پردازند. آنچه موجب ایجاد دگرگونی و تحول در معماری ای ران گردیده دگرگونی فکری و فرهنگی جامعه ایرانی است که از دوره صفویه آغاز و در دوران قاجار و به خصوص پهلوی اول به اوج رسید در این مقاله در ابتدا به طور اجمالی در مورد ویزگیهای معماری دوره قاجار و جریانهای مختلف این دوره بحث شده است.این دلایل شامل تاثیر عوامل مختلف فرهنگی و اجتماعی دوره قاجار بر معماری سنتی است .سپس زمینه ها و ویژگیهای معماری قاجار تعیین و دسته بندی شده اند و در ادامه هر گروه تحلیل شده است عاملی، 1378 .

معماری سنتی، شهر، جامعه، دوره قاجار، دگرگونی