مرضیه اصفهانیان - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی و کویرزدایی دانشگاه یزد
علی اکبر کریمیان - دانشیار دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی یزد
عاطفه شهبازی - دکترا علوم مراتع، مدرس دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی دانشگاه یزد

خانواده نعناعیان (Lamiacecae) دارای گیاهان دارویی مهمی می باشد و جنس آویشن Thymus یکی از جنس های مهم ایت خانواده است. گیاه آویشن کرمانی (Thymus carmanicus) در بخش های مرتفع مرکزی کشور ایران در رویشگاه هایی با ارتفاع بالای 2500 متر و اکثرا در شیب های جنوبی گسترش دارد. اسانس آویشن دارای خواص ضد اسپاسم، خلط آور، ضد نفخ و ضد میکروبی است که این اثرات مربوط به تیمول و کارواکرول است. میزان تولید اسانس آویشن کرمانی در خاک های سبک و شنی بالاتر از خاک های سنگین و رسی است. از طرفی دیگر، رطوبت و آبیاری زیاد نیز سبب کاهش کمیت اسانس می گردد. با توجه به این که تولید و ذخیره اسانس و قسمت مورد استفاده جهت استخراج اسانس اغلب سرشاخه های گلدار می باشد، طول ساقه گلدار و طول و عرض برگ نقش مهمی در بازده تولید اسانس دارا است و از نظر کشت، تولید و برداشت گیاهان دارویی ارزش بالایی دارد. براساس نتایج بدست آمده، بهترین زمان برداشت آویشن کرمانی برای رسیدن به حداکثر عملکرد تیمول و کارواکرول در مرحله بذردهی و برای درصد اسانس در مرحله گلدهی کامل گزارش شده است. به طور کلی می توان گفت این گونه دارویی به دیل دارا بودن بازده بالای اسانس (< 2 درصد) و ترکیب ختی فنلی ارزشمند مخصوصا کاروکرول می تواند گزینه مناسبی برای اهلی کردن و کشت و تولید انبوه به شمار آید.

آویشن کرمانی Thymus carmanicus، اجزای اسانس، عوامل محیطی، مرحله رویشی