محمدرضا زرگران خوزانی - کارشناس ارشد مهندسی کشاورزی زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز

خشکی و کم آبی از عمده ترین خطرات برای تولید موفق محصولات زراعی در ایران و جهان است و به همین جهت صدمات و مکانیسم های مقاومت گیاهان نسبت به این نوع تنش ها بیشتر مورد مطالعه قرار گرفته اند. دلائل زیادی وجود دارد که صرف نظر از نوع تنش، گیاه به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم با تنش کم آبی مواجه خواهد شد. یک راه حل اساسی برای برطرف کردن یا کاهش اثرات شرایط محیطی ایجاد کننده تنش ها، پیدا کردن رقم هایی ویژه است که دارای مجموعه ای از صفات مطلوب باشند. به منظور بررسی اثر تنش کم آبی بر ویژگی های جوانه زنی و رشد گیاهچه 10 رقم یونجه، دو آزمایش مجزا در محیط کشت پتری دیش (جوانه زنی بذور) و گلدانی (رشد گیاهچه) به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی در استان خوزستان شهرستان اهواز اجرا شد. فاکتورها در هر دو آزمایش شامل پنج سطح تنش کم آبی صفر، 0/4-، 0/6، 0/9- و 1/1- مگاپاسکال و 10 رقم یونجه شامل: رهنانی، مساسرسا، قمی، قره یونجه، بمی، اصفهانی، بغدادی، چالشتری، همدانی و یزدی بودند. نتایج آزمایش بذری نشان داد که تنش کم آبی، مولفه های جوانه زنی شامل درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، متوسط جوانه زنی روزانه، طول و وزن خشک ریشه چه را به طور معناداری کاهش داد. در مرحله رشد رویشی صفات طول ریشه چه و گیاهچه و وزن خشک گیاهچه با افزایش تنش کم آبی کاهش یافتند. بیشترین مقدار شاخص حساسیت SSI به ارقام های مساسرسا و همدانی به ترتیب با میانگین های 1/11 و 1/1 اختصاص داشت. بالاترین شاخص تحمل به تنش کم آبی با میانگین 0/91 به رقم بغدادی مربوط بود.

تنش کم آبی، جوان هزنی، ارقام، یونجه زراعی، تحمل، مقاومت، گیاهچه