رحیمه ملکان - کارشناسی ارشد روانشناسی وآموزش کودکان استثنایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
کامبیز پوشنه - استادیار گروه برنامه ریزی درسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
مهناز استکی - استادیار گروه روانشناسی کودکان استثنایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

هدف: پژوهش حاضر با هدف تاثیر آموزش روش تعامل همه جانبه بر کاهش رفتارهای چالش برانگیز و افزایش مهارت های اجتماعی در کودکان با اختلال طیف اتیسم در مرکز اتیسم ندای عصر شهر تهران در سال 1396-97 بود. روش: روش پژوهش به صورت آزمایشی از نوع طرح های تک آزمودنی با چند خط پایه و چند نوع درمان A-B-A-B بود. حجم نمونه شامل 5 نفر از کودکان 5 تا 8 ساله دارای اختلال طیف اتیسم بودند که از بین جامعه آماری 36 نفری، به صورت غیر تصادفی هدفمند به عنوان نمونه انتخاب شدند. هر نفر طی 22 جلسه سه خط پایه اول، 8 جلسه خط درمان اول، سه خط پایه دوم و 8 جلسه خط درمان دوم تحت مداخله با روش تعامل همه جانبه قرار گرفتند. داده ها با استفاده از مشاهده و پرسشنامه رفتار چالش برانگیز جلیلی 1386 و پرسشنامه مهارت های ارتباط اجتماعی ( SCQ ) راتر و همکاران 2003 جمع آوری شد. یافته ها: نتایج نشان داد اندازه اثر در متغیر رفتارهای چالش برانگیز در آزمودنی اول 1/6، آزمودنی دوم 1/33، آزمودنی سوم 0/49، آزمودنی چهارم 1/83 و آزمودنی پنجم 0/71 برآورد شده است، همچنین نتایج نشان داد اندازه اثر در متغیر مهارت های اجتماعی در آزمودنی اول 0/55، آزمودنی دوم 0/90 ازمودنی سوم 0/74، آزمودنی چهارم 0/76 و آزمودنی پنجم 1/03 می باشد که اندازه اثر آزمودنی های بین 0/41 تا 2/7 درصد قرار دارند که نشان می دهد روش تعامل همه جانبه تاثیر معناداری بر رفتار چالش برانگیز و مهارت های اجتماعی کودکان طیف اتیسم دارد. همچنین نتایج نشان داد اندازه اثر در مولفه های ارتباط چشمی، لمس و بازی انفرادی در پنج آزمودنی بین 0/41 تا 2/7 قرار دارد که نشان دهنده تاثیر روش همه جانبه بر مولفه های ذکر شده می باشد. نتیجه گیری: با توجه به تاثیر این نوع مداخله پیشنهاد می شود مربیان و متخصصین امر از روش تعامل همه جانبه برای بهبود رفتارهای چالش برانگیز و افزایش مهارت های اجتماعی کودکان با طیف اتیسم استفاده کنند.

روش تعامل همه جانبه، رفتارهای چالش برانگیز، مهارت های اجتماعی، کودکان طیف اتیسم