زهرا زراعتکار - کارشناسی ارشد مهندسی آب بیرجند
فرزاد حسن پور - استادیار گروه مهندسی آب دانشکده آب و خاک دانشگاه زابل
مرضیه تابع - دانشجوی دکتری بیابان زداییی دانشگاه کاشان

گسترش روزافزون شهرها و تغییر کاربری اراضی زراعی و مرتعی به اراضی مسکونی و صنعتی و بحران سیل در نقاط شهری و به موازات آن تغییرات ایجادشده در نفوذپذیری، فریب روناب و تبخیر و تعرق باعث می گردد که رفتار هیدرولوژیکی حوضه های آبخیز شهری نسبت به حوضه های طبیعی غیر عادی ونامنظم گردد. عوامل متعددی در ظهور سیلاب وشدت آن موثر می باشند که امکان بررسی این عوامل نیاز به تحقیقات جامع تری دارد. برای این منظور در بسیاری از آبخیزدهای کوچک به دلیل عدم وجود ایستگاه هیدرومتری و یا وجود نواقص آماری زیاد، نیاز به انتخاب روش های مناسب با توجه به شرایط و خصوصیات حوضه ها می باشد. در این تحقیق با هدف بررسی و ارزیابی دبی پیک سیلاب حوزه های آبخیز شهر بیرجند، از مدل هیدرولوژیکی بارش، رواناب و روش های تجربی استفاده گردیده است. بدین منظور در تحقیق حاضر برای منطقه ای کردن مدل از آمار و اطلاعات 11 ایستگاه هیدرومتری مجاور منطقه مطالعاتی استفاده شد. در ادامه برای بدست آوردن توزیع مناسب و محاسبه دبی با دوره بازگشت های مختلف در حوضه مورد تحقیق از نرم افزار HYFA استفاده و مقادیر دبی حداکثر سیلاب حوضه های مشابه فاقد آمار را در دوره بازگشت های مختلف محاسبه گردید. نتایج بدست آمده از روش های تجربی حاکی از آن است که این روش ها برای ایستگاه های مورد مطالعه نتایج قابل قبولی و مناسبی ارائه نمی دهد، در حالی که روش مدل هیدرولوژیکی بارش رواناب نتایج قابل قبولی را ارائه داده است.

حوضه آبخیز، سیلاب،مدل هیدرولوژیکی بارش، رواناب، نرم افزار HYFA، هیدرومتری