ملیحه بنانی - مدیرموسسه حقوقی عدل بنان

در تاریخ ملت ها موضوعاتی چون فرهنگ و تمدن، نقش و اثر بسیار مهمی داشته و در این میان، شناسایی میراث علمی ونیز موانع و آسیب هایی که آن را تهدید می نامند حائز اهمیت است. پدیده هایی علمی یک جامعه، نتیجه ی افکار و اندیشه های آن جامعه بوده از این طریق می توان به رشد و بلوغ فکری آنها پی برد. اسلام با تشویق و تحریک مسلمانان به علم اندوزی زمینه را برای توسعه ی علمی آنها فراهم کرده و مجوز استفاده از مظاهرو پیشرفت های علمی سایر تمدن ها را صادر نمود و از پیروان خود خواست که فقط مصرف کننده پیشرفت های علمی دیگران نبوده و خود مولد علم باشند. به همین دلیل اسلام قرائت جدیدی از فرهنگ و تمدن بشری ارائه کرد که در آن اصول و مبانی خاصی مطرح شد و ساختار، ابعاد و دستاوردهای مطابق با آن اصول به منصه ی ظهور رسید و در نتیجه سایر تمدن ها از تولیدات علمی مسلمانان بهره مند شدند. با تغییر تدریجی در دوره ی معاصر به ویژه دویست سال گذشته و مواجهه با دنیای جدید، پیچیده شدن مناسبات اجتماعی و نوع تحولاتی که در جهان اسلام به وقوع پیوست، نیازمندی و بایسته های جدیدی مطرح شد.و با حضور دین در صحنه ی عمل اجتماع و رویارویی اسلام با رقبای جدی در حوزه اندیشه و نظر، نیازهای جدیدی ایجاد گردید که باید به آنها پاسخ داده می شد. این نیازها از یک طرف مبتنی بر طراحی نظام اجتماعی بر اساس آرمان و فرهنگ دینی واز طرف دیگر زدودن افکار و معارف دینی از امور زائد و بازاندیشی در میراث اسلامی بود. تحقیق حاضر با استفاده از روش تاریخی تطبیقی و با نگاهی به تولید علم در تمدن اسلامی، درگذشته و حال به آسیب شناسی این مسئله در دنیای امروز و راه کارهای مقابله می پردازد و مهمترین یافته آنچه در رابطه ی با تولید علم در جوامع اسلامی در دنیای امروز مدنظر است احیاء و گسترانیدن تمدن اسلامی در گستره و مجموعه ای عظیم از دنیا است تا با استفاده از الگوهای اسلامی و به دور از بدعت، تحجر، جزم، مهمل گویی و سیاست زدگی به نیازهای بشر پاسخ دهد و از ناکارآمدی نظام های اسلامی رفع اتهام نماید.

فرهنگ و تمدن اسلامی، آسیب شناسی، جهان امروز،تولید علم.