تعیین پارامترهای مدل نشت از مخزن سدها در مناطق کارستی با استفاده از تحلیل هیدروگراف چشمه (مطالعه موردی سد بهشت آباد)

ساخت سدها بر روی سازندهای کربناته کارستی عمدتا با مشکل نشت از تکیه گاه و مخزن مواجه است. احداث سد برروی این سازندها باعث نشت از مخزن سد به سمت پایین دست و یا حوضه های مجاور میگردد. روشهای مختلفی در برآورد میزان هدایت هیدرولیکی با هدف نشت از مخازن کارستی وجود دارد که شامل آزمایشهای لوژن، اسلاگ، ردیابی رنگی، قانون دارسی و ... می باشد استفاده از هیدروگراف چشمه های کارستی به عنوان جریانی که نمایانگر نوع کارست درون گستره آهکی است میتواند باعث تدقیق پارامترهای ورودی به مدلسازی نشت از سدها گردد. سد بهشت آباد در حال حاضر در مرحله مطالعات برای ساخت قرار دارد و تقریبا در انتهای محور تاقدیسی به نام سنگویل از جنس دولومیت - آهکی با ضخامت حدود 700متر واقع شده است جناح راست مخزن عمدتا به طور مستقیم با این سازند در تماس میباشد. در روش استفاده از دبی چشمه، تخلیه از یک چشمه پایین دست محور مانند یک آزمایش پمپاژ با دبی متغیر درنظر گرفته شد و مقادیر سطح آب در گمانه مجاور به عنوان نزول متوالی بار آبی آبخوان در جریان غیردائم فرض گردید. برای این منظور اطلاعات دبی چشمه و گمانه نزدیک به چشمه به صورت هفتگی برداشت گردید. میزان K محاسبه شده در این روش برای منحنی های فرود در جریان افشان بین 4/1×10-5 تا 7/1×10-5 متر بر ثانیه و برای جریان حدواسط (افشان - مجرایی) 2×10- 4 متر بر ثانیه برآورد گردید. بر اساس درصد جریان مجرایی و افشان نفوذپذیری معادل توده با استفاده از این روش 8×10-5 متر بر ثانیه محاسبه گردید با این میزان نفذپذیری میزان نشت از مخزن 1/3 لیتر بر ثانیه در هر متر مخزن و با در نظر گرفتن سطح مقطع تماس با محیط آهکی حدود 4 متر مکعب بر ثانیه برآورد گردید. همچنین میزان ضریب ذخیره با استفاده از این روش بین 2 تا 4 درصد محاسبه گردید که با در نظر گرفتن ضریب ذخیره متوسط توده، در مرحله آبگیری مخزن حدود 150 تا 200 میلیون متر مکعب اشباع توده کارستی برای یک مرتبه صورت خواهد گرفت.

Keywords:

نشت , کارست , هدایت هیدرولیکی , ضریب ذخیره , هیدروگراف چشمه