محمدرضا یوسفی - دانشیار ادبیات فارسی دانشگاه قم
مژگان ونارجی - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی

آرمانشهر اسلامی گرچه با تاسیس حکومت نبوی در مدینه پایه گذاری شد ولی هرگز آنOگونه که بود شکل نگرفت. امیرالمومنینO(ع) وقتی مالک اشتر نخعی را به ولایت مصر منصوب فرمود عهد نامهOای را که به منزله برنامه کار برای وی بود و به منشور حکومتی امام علی(ع) اشتهار یافت نوشت. حضرت امیر(ع) در این منشور به ترسیم کلی ابعاد یک آرمانشهر پرداخت. سنایی نیز در حدیقه همه جا ابتدا اندیشه آرمانى خود را بیان مى کند سپس تصویر جامعه اش را ترسیم مىOنماید. طبیعى است که او از منظر یک عارف به جهان مى نگرد. پس مطلوب و موجود از دیدگاه او هم بسیار با هم فاصله دارند. نکته قابل تامل این که آرمانشهر عرفانی ترسیم شده در آثار سنایی بسیار شبیه به آرمانشهر مد نظر امیرالمومنین(ع) است. از جمله: نیاز به رهبری دانا و عالم و محیط به تمام مسائل و مسلط به تمامی امور و خداترس برپایی دموکراسی و حکومت مردم سالار، عدالتOخواهی و گسترش عدل در همه طبقات جامعه و تاکید بر تساوی و برابری امنیت و آرامش، رفاه اجتماعی و اقتصادی و بنOمایهOهای اصیل مذهبی و فرهنگی نیاز اصلی جامعه دوری از بدیOها و زشتیOها نوع دوستی و دیگرخواهی در کنار حفظ منافع خود و دیگران را میOتوان ذکر کرد که در این نوشتار به تفکیک و اجمال به آن پرداخته خواهد شد.

امیرالمومنین(ع)، نهج البلاغه، آرمانشهر، شعر عرفانی، سنایی