دامون رزمجویی - استادیار و عضو هیئت علمی گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده محیط زیست و منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان
زهرا زارعی - کارشناس ارشد مرتعداری، دانشکده محیط زیست و منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان

آویشن شیرازی یکی از گونه های دارویی تیره نعنائیان می باشد که فقط در مناطق جنوب ایران، افغانستان و پاکستان به صورت خودرو رویش دارد. در این تحقیق به منظور بررسی ترکیب های شیمیایی روغن اسانس این گونه در دو مرحله رویشی و گلدهی از منطقه تنگ بجک بهبهان جمع آوری گردید. اسانس سرشاخه های گلدار گیاه به روش تقطیر با آب (طرح کلونجر) استخراج و سپس اجزای شیمیایی آن به روش های گاز کروماتوگرافی و گازکروماتوگراف طیف سنجی جرمی شناسایی شدند. نتایج نشان داد در مرحله رویشی 32 ترکیب و در مرحله گلدهی 30 ترکیب در اسانس گیاه آویشن شیرازی وجود داشت، در مرحله رویشی ترکیبات مهم و عمده گیاه شامل تیمول (32/94%)، گاماترپنین (16/6%)، پی سایمن (13/4%)، و کارواکرول (7/8%) بودند. همچنین ترکیبات عمده اسانس گیاه در مرحله گلدهی عبارتند از: کارواکرول (40/73%) و کارواکرول (7/8%) بودند. همچنین ترکیبات عمده اسانس گیاه در مرحله گلدهی عبارتند از: کارواکرول (40/73%)، تیمول (13/66%)، پی سایمن (10/53%) و گاماترپینن (8/2%). در مجموع با توجه به این نتایج مقدار تیمول و کارواکرول در گیاه Zataria multiflora بالاترین درصد ترکیب ها را تشکیل می دهند و درصد این ترکیب ها، در مراحل رویشی و گلدهی متغیر است، تیمول دارای خاصیت ضد باکتریایی است و کارواکرول اثر قوی ضد میکروبی دارد.

آویشن شیرازی، اسانس، مراحل رشد، تیمول، کارواکرول